ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Σελίδα 1 από 1
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Κυρ 27 Ιουλ - 19:40
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ
Με τρομάζει η «δημοκρατία» τους που πνίγει τη δική μας
Θεωρεί γενναιότητα το «Να αντέχεις. Να πολεμάς. Το σώμα στη μάχη. Να σκέφτεσαι». «Την αγάπη προς τους συνανθρώπους μας, στα ζώα, στη φύση...» σαν αντίδοτο απέναντι στη βία. Ως την πιο αισιόδοξη και η πιο απαισιόδοξη εκδοχή ζωής το «Oλα βαίνουν κατά το δοκούν. Κατά -που γράφει ο Καβάφης. Ας τους αλλάξουμε το δρόμο, αν μπορούμε». Και επανάσταση σήμερα «Την εργασία. Την οποιαδήποτε εργασία. Πάντως, όχι τις γεμάτες καφετέριες ή τα Mall». Ο ποιητής και εκδότης Γιώργος Χρονάς είναι ήδη πρόσωπο μυθικό. Και δρομέας μεγάλων αποστάσεων, θα έλεγε κανείς, όσον αφορά την αντοχή. Μαραθωνοδρόμος.
Κύριε Χρονά, τι έχει το «Σάββατο» που δεν το έχουν οι άλλες μέρες;
Το Σάββατο είναι η μέρα που φαίνεται η ανάπαυση του πολεμιστή της εβδομάδας. Κυρίως μετά τις 8 το βράδυ. Ή το πρωί του, αν δεν δουλεύεις, για το ταξίδι στην πόλη ή έναν καφέ κάτω από ένα δέντρο με μια εφημερίδα ή ένα βιβλίο, ίσως. Ο πυρετός του Σαββατόβραδου, εξάλλου, είναι πάντα ένα γεγονός που μπορεί, κάποτε, να συμβεί και σε εμάς. Είναι η σκέψη, η ιδέα που επανέρχεται στο κεφάλι μας. Κι αυτός είναι ο τίτλος στο τελευταίο βιβλίο μου. Το 22ο.
Και τι έχει η Καίτη Γκρέυ, η Γιώτα Γιάννα, η Γυναίκα της Πάτρας, η Καίτη Ντάλη, η Σεβάς Χανούμ; Τι πρέπει να έχει κάποιος ή κάποια για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να είναι ο εαυτός της. Κι αν δεν γνωρίζει γράμματα ή γραφή, να διαθέτει αυθεντικότητα, να μην ντρέπεται για τον βίο της -που είναι το βιος της- και να ξεδιπλώνει τη ζωή της σαν τραγούδι, μοιρολόι, όνειρο ή εφιάλτη. Γιατί, όλα αυτά τα περιέχει η ζωή μας.
Η ποίηση; Με αυτήν γεννιέσαι; Ερχεται ώρα που σας γίνεται βάρος;
Ολα έρχονται από τον Ουρανό. Τις Μούσες. Απορείς μετά, αν εσύ τα έγραψες στο βιβλίο σου αυτό ή το άλλο. Βάρος δεν γίνεται ποτέ. Είναι η υψηλότερη τέχνη. Κι όταν γίνεται με ταλέντο, είναι κάτι μαγικό.
Ποιους δικαιώνετε, τι διασώζετε μ' αυτήν;
Τη ζωή που πολεμάει τον θάνατο, την αρρώστια, τον πόνο, την πείνα που είναι στον δρόμο της. Που συμβαίνει δίπλα μας. Και συμβαίνει και σε μας. Περιέχει μια βαθιά, αρχαία, αιγυπτιακή αίσθηση του θανάτου, που πάμε να τον νικήσουμε με τον έρωτα. Που κι αυτός είναι κάτι ακατόρθωτο. Ανέφικτο. Γίνεται πια ιδέα.
Εχετε κάνει μια απίστευτη διαδρομή. Και από άποψη αντοχής. Εκδόσεις Οδός Πανός και περιοδικό πόσα χρόνια τώρα; Και με την κρίση και σε αυτήν εδώ την εποχή? Πώς γίνεται να αντέχει κανείς έτσι; Τόσο πολύ;
Κάθε βράδυ πέφτω στο κρεβάτι και πονάει όλο το σώμα μου σαν να το έχουνε χτυπήσει. Είναι μια σωματική κούραση, αφού και η πνευματική όμοιά της φανερώνεται μ' αυτόν τον τρόπο. Ακόμη, έχω το βάρος των ηρώων - προσώπων των ποιημάτων μου, των πεζών μου ή του θεάτρου μου. Τους έχω βγάλει στον δρόμο, στη σκηνή, της τέχνης μου, και καταπονούνται μ' αυτά που διηγούνται, που περνούν. Και είναι μόνοι τους στον κόσμο. Το πρωί όταν ξυπνώ όλα έχουν σβήσει. Κι αρχίζω την κάθε μέρα από την αρχή.
Πού οδηγεί η «Οδός Πανός»;
Το Οδός Πανός - Περιοδικό και Εκδόσεις, όπως και οι Εκδόσεις Σιγαρέτα, συνεχίζουν για 33η χρονιά, με 163 περιοδικά, έως τώρα, και 480 βιβλία στον κατάλογό μας, 12 CD? θα συνεχίσω όσο αντέξω. Κι όσο θα έχω κοινό που με στηρίζει. Και το ευχαριστώ, γιατί χωρίς κοινό δεν υπάρχει τίποτα.
Η ποίηση;
Εχω 5 ακραιφνώς ποιητικά βιβλία και 2 με ποίηση θεατρικού λόγου. Αυτά τα 7, στα 22 που είναι, έως τώρα, τα βιβλία μου, από το 1973, που κυκλοφόρησε το πρώτο και μπήκα στα Γράμματα. Η ποίησή μου δεν θέλησα να με κατατάξει στους πολυγραφότατους, αλλά σε ό,τι είχα, ή θα έχω, να πω, που να ανήκει σ' αυτή την τέχνη. Ολα τα της ζωής μου δεν τα μετατρέπω σε ποίηση αλλά και σε άλλα είδη λόγου - πεζό, θέατρο, συνέντευξη, βιογραφία, ραδιόφωνο, στίχοι τραγουδιών, δημοσιογραφία, ηθοποιός... και είμαι ήρεμος. Και για το παρελθόν και για το μέλλον μου. Συνηθίζω να λέω ότι η κοπιαστική εργασία μου, ως λογοκρισία, με προστατεύει από ανόητες γραφές και συναναστροφές.
Η Αθήνα που κάποτε γνωρίσατε και αγαπήσατε είναι η Αθήνα που σήμερα κατοικείτε;
Δεν νομίζω. Η νέα Αθήνα προσπαθεί να είναι όμορφη αλλά μόνο σε ελάχιστα σημεία είναι. Την ποδοπατούν κακοποιοί που δεν είναι από εδώ και νομίζουν πως τους ανήκει, καταστρέφοντας από αγάλματα, μαρμάρινα σκαλιά, τοίχους, στύλους και προσόψεις, μέχρι θαλάμους ή ντουλάπια κοινής ωφέλειας -ΟΤΕ, ΔΕΗ κτλ.- που νομίζουν πως μόνο αυτοί ορίζουν. Δεν μιλώ για τους τοίχους ή τα τζάμια μαγαζιών που είναι γεμάτα με σπρέι, καρκίνου, αναπνοής. Η πληγωμένη Αθήνα με πονάει. Οπως και οι άνθρωποι που την κατοικούν.
Τι έχει αλλάξει και τι παραμένει σ' αυτήν αναλλοίωτο;
Εχει αλλάξει η αγάπη - κάποιου - κόσμου για την πόλη όπου ζει. Που νομίζουν πως αυτοί πρέπει ν' αποφασίζουν και για μας. Τόσο δημοκράτες. Δεν νομίζω ότι ευθύνεται η οικονομική κατάσταση μόνο. Παραμένει το κλίμα της -λίγο πιο υγρό- κάποια κτίρια και η πλειονότητα του κόσμου που την αγαπάει αλλά η φωνή τους πνίγεται και φωνάζει σταματήστε! Ελεος και μείς εδώ ζούμε!
Μιλάνε για χαμένες γενιές. Στην ποίησή σας συνήθως μεγάλοι πρωταγωνιστές είναι οι ηττημένοι. Τι διαθέτει η ήττα;
Δεν είναι ηττημένοι, μια τραγική μοίρα έχουν που τους οδηγεί σ' αυτές τις πράξεις, τις σκέψεις. Και δεν ντρέπονται να τις διηγηθούν. Βιογραφίες αγίων, ανθρώπων με σπάνιο χαρακτήρα δίπλα μας, που μας διαφεύγουν. Τους προσπερνούμε.
Η πιο αισιόδοξη και η πιο απαισιόδοξη εκδοχή σας γι' αυτήν την εποχή;
Ολα βαίνουν κατά το δοκούν. Κατά - που γράφει ο Καβάφης. Ας τους αλλάξουμε τον δρόμο, αν μπορούμε.
Τι θεωρείτε επανάσταση σήμερα;
Την εργασία. Την οποιαδήποτε εργασία. Πάντως, όχι τις γεμάτες καφετέριες ή τα Mall.
Γενναιότητα;
Να αντέχεις. Να πολεμάς. Το σώμα στη μάχη. Να σκέφτεσαι.
Αντίδοτο στη βία;
Την αγάπη προς τους συνανθρώπους μας, στα ζώα, στη φύση...
Πότε γράφετε ποίηση; Πάντα; Θλιμμένος; Ευτυχισμένος; Οταν τρομάζετε;
Πάντοτε. Αγνωστη είναι η ώρα που κατεβαίνει ο άγγελος και ταράζει τα νερά της λίμνης.
Αλήθεια, τι σας τρομάζει πολύ;
Η χυδαιότητα της τηλεόρασης, η «δημοκρατία» τους που πνίγει τη δική μας, η κακοποίηση ανθρώπων και ζώων, η προστυχιά, η βρωμιά των πανεπιστημίων που προέρχεται από τα κόμματα, δυστυχώς, που ζητάνε με φανατισμό την ψήφο μας.
Και τι είναι εκείνο που κάνετε ή στο οποίο καταφεύγετε όταν η πραγματικότητα ή η εποχή γίνεται αφόρητη;
Ζω στον κόσμο μου. Δεν είναι γυάλινος. Είναι ο δικός μου. Είναι ο κόσμος που σας περιέγραψα πιο πάνω με λέξεις. Αγαπώ καθετί ωραίο όπου υπάρχει. Το διαδίδω. Μιλώ. Το παρουσιάζω στο περιοδικό μου Οδός Πανός, στο ραδιόφωνο, που κάνω ξανά τώρα, στο Τρίτο Πρόγραμμα, κάθε Σάββατο, 5-6 μ.μ. με τίτλο - Ξενοδοχείο Βαλκάνια. Συμβασιούχος από το 1979.
Η ποίηση έχει εποχή;
Εχει όλες τις εποχές. Ανεξαρτήτως υπάρξεως αναγνωστών, θαυμαστών. Είναι αυθύπαρκτη. Είναι DNA, πυρήνας, ζωή, όταν, φυσικά, πρόκειται για Ποίηση - με το Π κεφαλαίο.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
elgika@pegasus.gr
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Με τρομάζει η «δημοκρατία» τους που πνίγει τη δική μας
Θεωρεί γενναιότητα το «Να αντέχεις. Να πολεμάς. Το σώμα στη μάχη. Να σκέφτεσαι». «Την αγάπη προς τους συνανθρώπους μας, στα ζώα, στη φύση...» σαν αντίδοτο απέναντι στη βία. Ως την πιο αισιόδοξη και η πιο απαισιόδοξη εκδοχή ζωής το «Oλα βαίνουν κατά το δοκούν. Κατά -που γράφει ο Καβάφης. Ας τους αλλάξουμε το δρόμο, αν μπορούμε». Και επανάσταση σήμερα «Την εργασία. Την οποιαδήποτε εργασία. Πάντως, όχι τις γεμάτες καφετέριες ή τα Mall». Ο ποιητής και εκδότης Γιώργος Χρονάς είναι ήδη πρόσωπο μυθικό. Και δρομέας μεγάλων αποστάσεων, θα έλεγε κανείς, όσον αφορά την αντοχή. Μαραθωνοδρόμος.
Κύριε Χρονά, τι έχει το «Σάββατο» που δεν το έχουν οι άλλες μέρες;
Το Σάββατο είναι η μέρα που φαίνεται η ανάπαυση του πολεμιστή της εβδομάδας. Κυρίως μετά τις 8 το βράδυ. Ή το πρωί του, αν δεν δουλεύεις, για το ταξίδι στην πόλη ή έναν καφέ κάτω από ένα δέντρο με μια εφημερίδα ή ένα βιβλίο, ίσως. Ο πυρετός του Σαββατόβραδου, εξάλλου, είναι πάντα ένα γεγονός που μπορεί, κάποτε, να συμβεί και σε εμάς. Είναι η σκέψη, η ιδέα που επανέρχεται στο κεφάλι μας. Κι αυτός είναι ο τίτλος στο τελευταίο βιβλίο μου. Το 22ο.
Και τι έχει η Καίτη Γκρέυ, η Γιώτα Γιάννα, η Γυναίκα της Πάτρας, η Καίτη Ντάλη, η Σεβάς Χανούμ; Τι πρέπει να έχει κάποιος ή κάποια για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να είναι ο εαυτός της. Κι αν δεν γνωρίζει γράμματα ή γραφή, να διαθέτει αυθεντικότητα, να μην ντρέπεται για τον βίο της -που είναι το βιος της- και να ξεδιπλώνει τη ζωή της σαν τραγούδι, μοιρολόι, όνειρο ή εφιάλτη. Γιατί, όλα αυτά τα περιέχει η ζωή μας.
Η ποίηση; Με αυτήν γεννιέσαι; Ερχεται ώρα που σας γίνεται βάρος;
Ολα έρχονται από τον Ουρανό. Τις Μούσες. Απορείς μετά, αν εσύ τα έγραψες στο βιβλίο σου αυτό ή το άλλο. Βάρος δεν γίνεται ποτέ. Είναι η υψηλότερη τέχνη. Κι όταν γίνεται με ταλέντο, είναι κάτι μαγικό.
Ποιους δικαιώνετε, τι διασώζετε μ' αυτήν;
Τη ζωή που πολεμάει τον θάνατο, την αρρώστια, τον πόνο, την πείνα που είναι στον δρόμο της. Που συμβαίνει δίπλα μας. Και συμβαίνει και σε μας. Περιέχει μια βαθιά, αρχαία, αιγυπτιακή αίσθηση του θανάτου, που πάμε να τον νικήσουμε με τον έρωτα. Που κι αυτός είναι κάτι ακατόρθωτο. Ανέφικτο. Γίνεται πια ιδέα.
Εχετε κάνει μια απίστευτη διαδρομή. Και από άποψη αντοχής. Εκδόσεις Οδός Πανός και περιοδικό πόσα χρόνια τώρα; Και με την κρίση και σε αυτήν εδώ την εποχή? Πώς γίνεται να αντέχει κανείς έτσι; Τόσο πολύ;
Κάθε βράδυ πέφτω στο κρεβάτι και πονάει όλο το σώμα μου σαν να το έχουνε χτυπήσει. Είναι μια σωματική κούραση, αφού και η πνευματική όμοιά της φανερώνεται μ' αυτόν τον τρόπο. Ακόμη, έχω το βάρος των ηρώων - προσώπων των ποιημάτων μου, των πεζών μου ή του θεάτρου μου. Τους έχω βγάλει στον δρόμο, στη σκηνή, της τέχνης μου, και καταπονούνται μ' αυτά που διηγούνται, που περνούν. Και είναι μόνοι τους στον κόσμο. Το πρωί όταν ξυπνώ όλα έχουν σβήσει. Κι αρχίζω την κάθε μέρα από την αρχή.
Πού οδηγεί η «Οδός Πανός»;
Το Οδός Πανός - Περιοδικό και Εκδόσεις, όπως και οι Εκδόσεις Σιγαρέτα, συνεχίζουν για 33η χρονιά, με 163 περιοδικά, έως τώρα, και 480 βιβλία στον κατάλογό μας, 12 CD? θα συνεχίσω όσο αντέξω. Κι όσο θα έχω κοινό που με στηρίζει. Και το ευχαριστώ, γιατί χωρίς κοινό δεν υπάρχει τίποτα.
Η ποίηση;
Εχω 5 ακραιφνώς ποιητικά βιβλία και 2 με ποίηση θεατρικού λόγου. Αυτά τα 7, στα 22 που είναι, έως τώρα, τα βιβλία μου, από το 1973, που κυκλοφόρησε το πρώτο και μπήκα στα Γράμματα. Η ποίησή μου δεν θέλησα να με κατατάξει στους πολυγραφότατους, αλλά σε ό,τι είχα, ή θα έχω, να πω, που να ανήκει σ' αυτή την τέχνη. Ολα τα της ζωής μου δεν τα μετατρέπω σε ποίηση αλλά και σε άλλα είδη λόγου - πεζό, θέατρο, συνέντευξη, βιογραφία, ραδιόφωνο, στίχοι τραγουδιών, δημοσιογραφία, ηθοποιός... και είμαι ήρεμος. Και για το παρελθόν και για το μέλλον μου. Συνηθίζω να λέω ότι η κοπιαστική εργασία μου, ως λογοκρισία, με προστατεύει από ανόητες γραφές και συναναστροφές.
Η Αθήνα που κάποτε γνωρίσατε και αγαπήσατε είναι η Αθήνα που σήμερα κατοικείτε;
Δεν νομίζω. Η νέα Αθήνα προσπαθεί να είναι όμορφη αλλά μόνο σε ελάχιστα σημεία είναι. Την ποδοπατούν κακοποιοί που δεν είναι από εδώ και νομίζουν πως τους ανήκει, καταστρέφοντας από αγάλματα, μαρμάρινα σκαλιά, τοίχους, στύλους και προσόψεις, μέχρι θαλάμους ή ντουλάπια κοινής ωφέλειας -ΟΤΕ, ΔΕΗ κτλ.- που νομίζουν πως μόνο αυτοί ορίζουν. Δεν μιλώ για τους τοίχους ή τα τζάμια μαγαζιών που είναι γεμάτα με σπρέι, καρκίνου, αναπνοής. Η πληγωμένη Αθήνα με πονάει. Οπως και οι άνθρωποι που την κατοικούν.
Τι έχει αλλάξει και τι παραμένει σ' αυτήν αναλλοίωτο;
Εχει αλλάξει η αγάπη - κάποιου - κόσμου για την πόλη όπου ζει. Που νομίζουν πως αυτοί πρέπει ν' αποφασίζουν και για μας. Τόσο δημοκράτες. Δεν νομίζω ότι ευθύνεται η οικονομική κατάσταση μόνο. Παραμένει το κλίμα της -λίγο πιο υγρό- κάποια κτίρια και η πλειονότητα του κόσμου που την αγαπάει αλλά η φωνή τους πνίγεται και φωνάζει σταματήστε! Ελεος και μείς εδώ ζούμε!
Μιλάνε για χαμένες γενιές. Στην ποίησή σας συνήθως μεγάλοι πρωταγωνιστές είναι οι ηττημένοι. Τι διαθέτει η ήττα;
Δεν είναι ηττημένοι, μια τραγική μοίρα έχουν που τους οδηγεί σ' αυτές τις πράξεις, τις σκέψεις. Και δεν ντρέπονται να τις διηγηθούν. Βιογραφίες αγίων, ανθρώπων με σπάνιο χαρακτήρα δίπλα μας, που μας διαφεύγουν. Τους προσπερνούμε.
Η πιο αισιόδοξη και η πιο απαισιόδοξη εκδοχή σας γι' αυτήν την εποχή;
Ολα βαίνουν κατά το δοκούν. Κατά - που γράφει ο Καβάφης. Ας τους αλλάξουμε τον δρόμο, αν μπορούμε.
Τι θεωρείτε επανάσταση σήμερα;
Την εργασία. Την οποιαδήποτε εργασία. Πάντως, όχι τις γεμάτες καφετέριες ή τα Mall.
Γενναιότητα;
Να αντέχεις. Να πολεμάς. Το σώμα στη μάχη. Να σκέφτεσαι.
Αντίδοτο στη βία;
Την αγάπη προς τους συνανθρώπους μας, στα ζώα, στη φύση...
Πότε γράφετε ποίηση; Πάντα; Θλιμμένος; Ευτυχισμένος; Οταν τρομάζετε;
Πάντοτε. Αγνωστη είναι η ώρα που κατεβαίνει ο άγγελος και ταράζει τα νερά της λίμνης.
Αλήθεια, τι σας τρομάζει πολύ;
Η χυδαιότητα της τηλεόρασης, η «δημοκρατία» τους που πνίγει τη δική μας, η κακοποίηση ανθρώπων και ζώων, η προστυχιά, η βρωμιά των πανεπιστημίων που προέρχεται από τα κόμματα, δυστυχώς, που ζητάνε με φανατισμό την ψήφο μας.
Και τι είναι εκείνο που κάνετε ή στο οποίο καταφεύγετε όταν η πραγματικότητα ή η εποχή γίνεται αφόρητη;
Ζω στον κόσμο μου. Δεν είναι γυάλινος. Είναι ο δικός μου. Είναι ο κόσμος που σας περιέγραψα πιο πάνω με λέξεις. Αγαπώ καθετί ωραίο όπου υπάρχει. Το διαδίδω. Μιλώ. Το παρουσιάζω στο περιοδικό μου Οδός Πανός, στο ραδιόφωνο, που κάνω ξανά τώρα, στο Τρίτο Πρόγραμμα, κάθε Σάββατο, 5-6 μ.μ. με τίτλο - Ξενοδοχείο Βαλκάνια. Συμβασιούχος από το 1979.
Η ποίηση έχει εποχή;
Εχει όλες τις εποχές. Ανεξαρτήτως υπάρξεως αναγνωστών, θαυμαστών. Είναι αυθύπαρκτη. Είναι DNA, πυρήνας, ζωή, όταν, φυσικά, πρόκειται για Ποίηση - με το Π κεφαλαίο.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
elgika@pegasus.gr
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
Χώρα : 
Φύλλο : 
Τόπος : Θεσσαλονίκη
Ηλικία : 49
Δημοσιεύσεις : 2153
Έλαβες ευχαριστώ : 64
Browser : 
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Κυρ 27 Ιουλ - 19:58
ΙΖΑΜΠΕΛ ΑΛΙΕΝΤΕ
Η επανάσταση είναι πάντα το ζητούμενο και η λύτρωση
Στα βιβλία της η γυναίκα, το πάθος, η μαγεία και, φυσικά, η επανάσταση έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Oι σκέψεις της, «ζυμωμένες» με αυτοβιογραφικά στοιχεία και τη μοναδική αύρα της Λατινικής Αμερικής, ισορροπούν αρμονικά στις σελίδες των μυθιστορημάτων της. Για όλα αυτά, για τη λογοτεχνία, τους ήρωες των ιστοριών της, τη ματαιοδοξία όσων κυνηγούν την εξουσία, τα εμπόδια της ζωής, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε και τον Τσε, η εμβληματική συγγραφέας μίλησε στον Θανάση Λάλα
Αλλο γράφω κι άλλο είμαι συγγραφέας;
Ναι, απέχει πολύ το ένα από το άλλο! Αυτή είναι μία μεγάλη αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί. Η διαφορά έγκειται στο ότι πρέπει να αφιερώσεις πολύ χρόνο δουλεύοντας για να καταφέρεις να πεις αυτό που θέλεις. Κάθε φορά που ξεκινάω να γράφω, νιώθω την ίδια αβεβαιότητα, τον ίδιο φόβο. Δουλεύοντας σκληρά, καθημερινά, κάποια στιγμή η ιστορία αρχίζει να γράφεται μόνη της. Οι χαρακτήρες δεν επιτρέπουν από ένα σημείο και πέρα να πας όπου θέλεις τα πράγματα. Η ζωή τους γράφει το βιβλίο, η αλήθεια τους. Τότε καταλαβαίνω ότι είμαι στον σωστό δρόμο και οι φοβίες υποχωρούν.
Υπάρχουν διαφωνίες, τσακωμοί με τους ήρωες κατά τη διάρκεια της γραφής;
Ερχονται στιγμές που τους μισώ. (γέλια) Είχα κάποτε έναν ήρωα που τον προόριζα για εραστή της πρωταγωνίστριας της ιστορίας. Φτάνω στη σελίδα 100 και διαπιστώνω ότι ο τύπος ήταν μ... Δεν μου άρεσε καθόλου. Ενας ξιπασμένος, χαζός, βίαιος. Τελικά έμεινα χωρίς πρωταγωνιστή. Το δράμα! (γέλια)
Τι γίνονται οι ήρωες των μυθιστορημάτων σας μετά το τέλος του βιβλίου; Τους ξανασυναντάτε;
Ναι, πολλές φορές τους ξανασυναντάω. Επιστρέφουν με άλλο όνομα και άλλο πρόσωπο. Για παράδειγμα, η ηρωίδα που συμπεριφέρεται ως μάνα, είναι αυτή η αρχέγονη θηλυκή παρουσία. Αλλοτε ως γιαγιά, άλλοτε ως νταντά ή ως γριά μάγισσα! Πολλές φορές επιστρέφει το αρσενικό ως προστάτης. Δεν είναι ο τύπος του εραστή. Πάντα στα βιβλία μου επιστρέφει κάποιος που είναι αντικαθεστωτικός, ένας περιθωριακός...
Η γραφή σας επιφυλάσσει εκπλήξεις;
Υπάρχουν φορές που κάθομαι να γράψω το τέλος της ιστορίας και διαπιστώνω ότι το βιβλίο ολοκληρώθηκε την προηγούμενη μέρα. Δεν υπάρχει τίποτα να συμπληρώσω. Δεν ήθελα να τελειώσει έτσι, αλλά η ζωή ενός βιβλίου αποφασίζει το τέλος της! Η γραφή, όπως και η ζωή, κρύβει μυστικά, εκεί είναι όλο το σασπένς. Θα ήταν πληκτικό και απαίσιο να ξέρουμε με βεβαιότητα τι θα μας συμβεί.
Επανάσταση και τρομοκρατία
Πόση σχέση έχουν οι σημερινοί τρομοκράτες με τους επαναστάτες των εφηβικών χρόνων μας;
Ολα είναι σχετικά. Είναι θέμα οπτικής. Από πού τα βλέπεις. Αν είσαι στη Μέση Ανατολή, βλέπεις αυτό που βλέπει η Δύση με άλλο, ίσως και εντελώς διαφορετικό, μάτι! Για τους Αμερικανούς πολίτες οι πρωταγωνιστές της τραγωδίας των Δίδυμων Πύργων είναι τρομοκράτες... Για τους ανθρώπους της χώρας καταγωγής τους ίσως να είναι ήρωες που θυσιάστηκαν για τον θεό τους και τη χώρα τους που καταπιέζεται από τις ΗΠΑ. Ως συγγραφέας δεν έχω την απάντηση στο ερώτημα ?αν οι σύγχρονοι τρομοκράτες είναι σαν τους επαναστάτες της εφηβείας μας?! Ως συγγραφέας καλούμαι να θέτω ερωτήματα κι όχι να δίνω απαντήσεις... Ο συγγραφέας ανοίγει πόρτες, δεν κλείνει παράθυρα! Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε για ένα μέρος των αντιπάλων του ήταν ένας εξτρεμιστής, για τον λαό του ένας απελευθερωτής. Ο ?Τσε? αν με τον Κάστρο δεν είχαν καταφέρει να ανατρέψουν το μαρτυρικό καθεστώς που βύθιζε τη χώρα τους, θα ήταν τρομοκράτες και δεν θα ήταν τα είδωλα μίας εποχής. Ισως το αποτέλεσμα της πράξης για έναν ολόκληρο λαό να είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον τρομοκράτη από τον επαναστάτη.
Εχει χώρο στις κοινωνίες που ζούμε σήμερα η επανάσταση;
Και βέβαια. Η επανάσταση είναι πάντα το ζητούμενο και η λύτρωση! Υπάρχουν σήμερα επαναστάτες που έχουν ταχθεί να σώσουν τη φύση από τη βίαιη παρέμβαση των εταιρειών και των συμφερόντων εκμετάλλευσης που δεν λογαριάζουν τίποτα, τους ενδιαφέρει μόνο το κέρδος και ο πλουτισμός! Οι μισοί κάτοικοι του πλανήτη σήμερα επαναστατούν ενάντια σε κάτι. Χωρίς το φυσικό ένστικτο της επανάστασης θα ήμασταν ακόμη στη Λίθινη Εποχή. Η επανάσταση βασίζεται στη δύναμη του ανθρώπου να επεμβαίνει και να αλλάζει τη μοίρα του! Αν θέλουμε να προκαλέσουμε μία θεμελιώδη αλλαγή, δεν έχουμε παρά να εξωθήσουμε τα πράγματα στα άκρα. Το βλέπετε κι εσείς αυτήν την περίοδο στη χώρα σας. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει με ?μπαμπάκια?... Χρειάζονται ρήξεις με όλα αυτά που ?καβαλήσαμε? και μας έφεραν στο χείλος του γκρεμού! Νιώθω ευγνωμοσύνη που στην παιδική μου ηλικία υπήρχαν πολλά προβλήματα που έπρεπε αναγκαστικά να επαναστατήσω για να τα ξεπεράσω. (γέλια) Πάντα λέω στα εγγόνια μου ότι τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια δύσκολα βοηθούν να βρεις τον δρόμο σου. Τον δρόμο μας τον βρίσκουμε μέσα από ρήξεις με το αδύνατον. Προσπαθώ να τα κάνω και λίγο δυστυχισμένα για να τα σώσω... (γέλια) Οι γονείς τους δεν εκτιμούν και πολύ τις προσπάθειές μου να βάλω εμπόδια στα παιδιά τους. (γέλια) Δεν ξέρω γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλοί γονείς όταν τρέχουν μπροστά από τα παιδιά τους και ?ισιώνουν? τον δρόμο, καθαρίζουν για λογαριασμό των παιδιών τους το μέλλον των παιδιών τους!
Τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας
Εχετε ζηλέψει ως αναγνώστρια έναν συγγραφέα, ένα βιβλίο;
Εχω ζηλέψει όλα τα -μακριά πόδια- της λογοτεχνίας!
Και ποια είναι τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας;
Ολα τα μεγάλα ονόματα που έχουν κερδίσει τον χρόνο και δεν πρόκειται ποτέ να τους ξεχάσουμε. Οπως ο Πάμπλο Νερούδα... κι όλοι οι μεγάλοι κλασικοί. Θαυμάζω ή μάλλον ζηλεύω όλους αυτούς τους ανθρώπους που κάνουν ό,τι κάνω κι εγώ κι εσύ και όλοι, αλλά, παρ' όλα αυτά, αυτό που καταφέρνουν είναι να μείνουν κολλημένοι στη μνήμη μας και να καθορίζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε! Τελικώς η αλήθεια είναι αυτό που ζηλεύω!
Η χώρα της λογικής και της ψυχής
Αν η ψυχή σας ήταν χώρα, ποια χώρα θα ήταν; Μπαίνοντας στην ψυχή σας τι βλέπει κάποιος τυχερός; Διαφέρει η χώρα της λογικής από τη χώρα της ψυχής;
Η χώρα της λογικής μου είναι σαν πίνακας ζωγραφισμένος από έναν κυβιστή ζωγράφο... Τα πάντα φτιαγμένα με χάρακα. Η χώρα της ψυχής μου είναι ένα υποβρύχιο ταξίδι, ένα ταξίδι στα βάθη του ωκεανού! Εκεί όπου τα πάντα είναι γεμάτα από ζωή αλλά αιωρούνται, εκεί όπου ο νόμος της βαρύτητας απουσιάζει. Τα όνειρά μου έχουν, πολύ συχνά, να κάνουν με το νερό. Η χωρά της ψυχής μου είναι ο βυθός της θάλασσας!
Αν ο βαρκάρης που σας περνάει απέναντι στο νησί των επιθυμιών δεν σας υποσχόταν την επιστροφή σε αυτόν τον κόσμο που οι επιθυμίες δεν πραγματοποιούνται πάντα, το ταξίδι θα το κάνατε;
Οχι. Δεν θέλω να πάω σε ένα νησί που ό,τι επιθυμώ γίνεται. Προτιμώ να έχω λιγότερες επιθυμίες. Πιστεύω ότι οι πολλές επιθυμίες και το κυνήγι πραγματοποίησής τους οδηγεί στη δυστυχία. Μου αρέσει η πάλη με τα κύματα, μου αρέσει ο αγώνας επιβίωσης, μου αρέσει να πραγματοποιώ κάποιες επιθυμίες μου, αλλά ξέρω ότι αυτό δεν έχει τέλος. Κάθε επιθυμία που πραγματοποιείται δημιουργεί μία καινούργια επιθυμία. Αν έπρεπε να διαλέξω έναν βαρκάρη, θα προτιμούσα να βρω τον βαρκάρη που θα με πήγαινε στο νησί των ιστοριών. (γέλια) Θα έμπαινα στη βάρκα και δεν θα ξαναγύριζα. Για μένα ο ιδανικός τόπος είναι ο τόπος της αφήγησης ιστοριών!
Το νησί των ιστοριών βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας;
Ναι, βρίσκεται στο μέσον της θάλασσας της φαντασίας, αλλά και στην κορυφή ενός πανύψηλου βουνού ριζωμένου καταμεσής του πλανήτη! Βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας, αλλά αν δεν υπήρχε πάνω του αυτό το βουνό δεν θα υπήρχαν ιστορίες. Οι ιστορίες είναι γέννημα των αντιθέσεων. Η θάλασσα της φαντασίας δεν έχει καμία σχέση με τη θάλασσα των φαντασιώσεων. Το νησί στο μέσον της θάλασσας των φαντασιώσεων επιπλέει, δεν είναι εκεί σταθερό, ακίνητο. Δεν πατάει γερά στη γη. Δεν έχει επομένως επαφή με την πραγματικότητα. Εμενα μου αρέσουν οι ιστορίες που ακουμπούν πάνω στο πραγματικό. Μπορώ να φανταστώ κάτι από το πουθενά, αλλά αυτό που καθοδηγεί τη φαντασία μου να μη χάνει την επαφή της είναι η πραγματικότητα!
Υπάρχουν άνθρωποι χωρίς φαντασία;
Υπάρχει μία θεωρία που λέει ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με την ίδια ή σχεδόν την ίδια δημιουργική ικανότητα, με την ίδια δυνατότητα να φανταζόμαστε πράγματα. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως, αυτή η ικανότητα κόβεται από τη ρίζα όταν είναι ακόμη παιδιά. Σε ορισμένες κουλτούρες, σε ορισμένες οικογένειες, σε ορισμένα σπίτια, σε ορισμένες περιπτώσεις η φαντασία είναι μία απαγορευμένη ζώνη. Η φαντασία αρχίζει από την παιδική ηλικία και μεγαλώνει μαζί με το παιδί. Αλλά για να μεγαλώσει θέλει ενθάρρυνση. Ο θάνατος της φαντασίας είναι να μπεις στο λούκι του συστήματος, να μπεις στο σύστημα βαθμολόγησης, του καλύτερου. Η δημιουργία του δικού σου κόσμου είναι ό,τι πιο δημιουργικό. Εγώ, σε αντίθεση με τα αδέλφια μου, αφέθηκα να φτιάξω τον κόσμο μου και δεν με πίεσε κανείς να γίνω ανταγωνιστική για να τα καταφέρω επαγγελματικά. Ετσι έφτιαξα στη φαντασία μου τον κόσμο μου. Συγγραφέα με έκανε η ανάγκη μου να αφηγούμαι ιστορίες. Μια καλή ιστορία με κατοικεί, στρογγυλοκάθεται μέσα μου και δεν με αφήνει ήσυχη αν δεν τη γράψω. Είναι σαν την εγκυμοσύνη. Αν δεν τη γεννήσω, η ιστορία που έχω συλλάβει γίνεται βάρος, αγέννητο μωρό... Ο μόνος τρόπος να απαλλαγώ από αυτήν είναι να τη γράψω... Γράφοντας γεννάω! (γέλια)
Το δωμάτιο της εξουσίας
Το δωμάτιο της εξουσίας είναι που κάνει τον εξουσιαστή ή ο εξουσιαστής το δωμάτιο της εξουσίας;
Και τα δύο συμβαίνουν. Οταν αποκτά εξουσία ένας άνθρωπος που δεν έχει αίσθηση ευθύνης και ταυτόχρονα δεν ελέγχεται ούτε τιμωρείται για τις πράξεις του, λογικό είναι να παρασυρθεί στη διαφθορά. Η εξουσία έλκει πρόσωπα που είναι έτοιμα να κάνουν το οτιδήποτε προκειμένου να αποκτήσουν εξουσία. Γι' αυτό ούτε το πιο τέλειο Σύνταγμα δεν πρόκειται να μας γλιτώσει από τη διαφθορά που προκαλεί η εξουσία. Αυτό είναι και το πρόβλημα της δημοκρατίας. Η θεωρία λέει ότι η δημοκρατία είναι η έκφραση της λαϊκής βούλησης. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η δημοκρατία κατάντησε στην πράξη να εκφράζει τη βούληση των ισχυρών θαυμαστών του κέρδους και τη ματαιοδοξία των ανθρώπων που θέλουν να εξουσιάζουν για το προσωπικό τους συμφέρον τους υπολοίπους.
Υπάρχουν άνθρωποι της εξουσίας που γνωρίσατε από κοντά και τους ξεχωρίζετε;
Φυσικά. Ο Ρικάρντο Λάγκος, ο πρόεδρος της Χιλής. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο Τσε Γκεβάρα, ο Μπιλ Κλίντον και η Χίλαρι... Βέβαια είναι πολύ λίγοι μπρος στους πολλούς αδιάφορους και επικίνδυνους της εξουσίας που γνώρισα και θα προτιμούσα να μην έχω ανταλλάξει ούτε χειραψία μαζί τους!
Με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε ποια ήταν η σχέση σας;
Ανήκαμε και οι δύο σε μία με μεγάλη οικογένεια. Ηταν κουμπάρος στον γάμο μου. Τον έβλεπα συχνά χωρίς να μπορώ να πω ότι ήμασταν ποτέ πολύ κοντά. Οταν έγινε πρόεδρος διόρισε τον πατριό μου πρέσβη στην Αργεντινή. Κάθε φορά που συναντιόνταν με τον πατριό μου είχαμε οικογενειακή σύναξη και έτσι είχα την ευκαιρία να του μιλάω και να τον ζω από κοντά. Τον είχα δει εννιά μέρες πριν πεθάνει, πριν από το πραξικόπημα... Κατά τη διάρκεια αυτού του τελευταίου γεύματος μου είχε εξομολογηθεί ότι έβλεπε το πραξικόπημα να έρχεται. ?Γιατί δεν παραιτείστε;? τον είχα ρωτήσει. ?Εγώ δεν προδίδω τον λαό μου κι ας πεθάνω. Μόνο νεκρός θα φύγω ή όταν τελειώσει η θητεία μου?. Ηταν ένα οικογενειακό γεύμα και αυτός μιλούσε με την ιστορία.
Τον Τσε τον γνωρίσατε από κοντά;
Ναι, τον συνάντησα στη Γενεύη. Είχε πάει σε ένα διεθνές συνέδριο και μετά είχε έρθει για δείπνο στο σπίτι του πατριού μου. Ηταν πολύ ωραίος άντρας. Ο Τσε ήταν πολύ νέος τότε. Ενώ όλοι φορούσαν επίσημο ένδυμα και γραβάτα, εκείνος ήταν ντυμένος στα χακί, όπως συνήθιζε. Ηταν πολύ χαλαρός! Είχε πάρει όλη τη συζήτηση πάνω του. Ολοι του απευθύνονταν κι αυτός απαντούσε σε όλους. Πανέξυπνος άνθρωπος. Μιλούσε χαμηλόφωνα... αυτός ο άνθρωπος που ζούσε μία ζωή όλο πάθος! Εδειχνε από κοντά κανονικός, ένας συνηθισμένος, ήρεμος άνθρωπος. Ηταν πολύ συγκρατημένος. Σαν ήρεμη θάλασσα που κρύβει φουρτούνες!
ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΑΛΑΣ
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Η επανάσταση είναι πάντα το ζητούμενο και η λύτρωση
Στα βιβλία της η γυναίκα, το πάθος, η μαγεία και, φυσικά, η επανάσταση έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Oι σκέψεις της, «ζυμωμένες» με αυτοβιογραφικά στοιχεία και τη μοναδική αύρα της Λατινικής Αμερικής, ισορροπούν αρμονικά στις σελίδες των μυθιστορημάτων της. Για όλα αυτά, για τη λογοτεχνία, τους ήρωες των ιστοριών της, τη ματαιοδοξία όσων κυνηγούν την εξουσία, τα εμπόδια της ζωής, τον Σαλβαδόρ Αλιέντε και τον Τσε, η εμβληματική συγγραφέας μίλησε στον Θανάση Λάλα
Αλλο γράφω κι άλλο είμαι συγγραφέας;
Ναι, απέχει πολύ το ένα από το άλλο! Αυτή είναι μία μεγάλη αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί. Η διαφορά έγκειται στο ότι πρέπει να αφιερώσεις πολύ χρόνο δουλεύοντας για να καταφέρεις να πεις αυτό που θέλεις. Κάθε φορά που ξεκινάω να γράφω, νιώθω την ίδια αβεβαιότητα, τον ίδιο φόβο. Δουλεύοντας σκληρά, καθημερινά, κάποια στιγμή η ιστορία αρχίζει να γράφεται μόνη της. Οι χαρακτήρες δεν επιτρέπουν από ένα σημείο και πέρα να πας όπου θέλεις τα πράγματα. Η ζωή τους γράφει το βιβλίο, η αλήθεια τους. Τότε καταλαβαίνω ότι είμαι στον σωστό δρόμο και οι φοβίες υποχωρούν.
Υπάρχουν διαφωνίες, τσακωμοί με τους ήρωες κατά τη διάρκεια της γραφής;
Ερχονται στιγμές που τους μισώ. (γέλια) Είχα κάποτε έναν ήρωα που τον προόριζα για εραστή της πρωταγωνίστριας της ιστορίας. Φτάνω στη σελίδα 100 και διαπιστώνω ότι ο τύπος ήταν μ... Δεν μου άρεσε καθόλου. Ενας ξιπασμένος, χαζός, βίαιος. Τελικά έμεινα χωρίς πρωταγωνιστή. Το δράμα! (γέλια)
Τι γίνονται οι ήρωες των μυθιστορημάτων σας μετά το τέλος του βιβλίου; Τους ξανασυναντάτε;
Ναι, πολλές φορές τους ξανασυναντάω. Επιστρέφουν με άλλο όνομα και άλλο πρόσωπο. Για παράδειγμα, η ηρωίδα που συμπεριφέρεται ως μάνα, είναι αυτή η αρχέγονη θηλυκή παρουσία. Αλλοτε ως γιαγιά, άλλοτε ως νταντά ή ως γριά μάγισσα! Πολλές φορές επιστρέφει το αρσενικό ως προστάτης. Δεν είναι ο τύπος του εραστή. Πάντα στα βιβλία μου επιστρέφει κάποιος που είναι αντικαθεστωτικός, ένας περιθωριακός...
Η γραφή σας επιφυλάσσει εκπλήξεις;
Υπάρχουν φορές που κάθομαι να γράψω το τέλος της ιστορίας και διαπιστώνω ότι το βιβλίο ολοκληρώθηκε την προηγούμενη μέρα. Δεν υπάρχει τίποτα να συμπληρώσω. Δεν ήθελα να τελειώσει έτσι, αλλά η ζωή ενός βιβλίου αποφασίζει το τέλος της! Η γραφή, όπως και η ζωή, κρύβει μυστικά, εκεί είναι όλο το σασπένς. Θα ήταν πληκτικό και απαίσιο να ξέρουμε με βεβαιότητα τι θα μας συμβεί.
Επανάσταση και τρομοκρατία
Πόση σχέση έχουν οι σημερινοί τρομοκράτες με τους επαναστάτες των εφηβικών χρόνων μας;
Ολα είναι σχετικά. Είναι θέμα οπτικής. Από πού τα βλέπεις. Αν είσαι στη Μέση Ανατολή, βλέπεις αυτό που βλέπει η Δύση με άλλο, ίσως και εντελώς διαφορετικό, μάτι! Για τους Αμερικανούς πολίτες οι πρωταγωνιστές της τραγωδίας των Δίδυμων Πύργων είναι τρομοκράτες... Για τους ανθρώπους της χώρας καταγωγής τους ίσως να είναι ήρωες που θυσιάστηκαν για τον θεό τους και τη χώρα τους που καταπιέζεται από τις ΗΠΑ. Ως συγγραφέας δεν έχω την απάντηση στο ερώτημα ?αν οι σύγχρονοι τρομοκράτες είναι σαν τους επαναστάτες της εφηβείας μας?! Ως συγγραφέας καλούμαι να θέτω ερωτήματα κι όχι να δίνω απαντήσεις... Ο συγγραφέας ανοίγει πόρτες, δεν κλείνει παράθυρα! Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε για ένα μέρος των αντιπάλων του ήταν ένας εξτρεμιστής, για τον λαό του ένας απελευθερωτής. Ο ?Τσε? αν με τον Κάστρο δεν είχαν καταφέρει να ανατρέψουν το μαρτυρικό καθεστώς που βύθιζε τη χώρα τους, θα ήταν τρομοκράτες και δεν θα ήταν τα είδωλα μίας εποχής. Ισως το αποτέλεσμα της πράξης για έναν ολόκληρο λαό να είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον τρομοκράτη από τον επαναστάτη.
Εχει χώρο στις κοινωνίες που ζούμε σήμερα η επανάσταση;
Και βέβαια. Η επανάσταση είναι πάντα το ζητούμενο και η λύτρωση! Υπάρχουν σήμερα επαναστάτες που έχουν ταχθεί να σώσουν τη φύση από τη βίαιη παρέμβαση των εταιρειών και των συμφερόντων εκμετάλλευσης που δεν λογαριάζουν τίποτα, τους ενδιαφέρει μόνο το κέρδος και ο πλουτισμός! Οι μισοί κάτοικοι του πλανήτη σήμερα επαναστατούν ενάντια σε κάτι. Χωρίς το φυσικό ένστικτο της επανάστασης θα ήμασταν ακόμη στη Λίθινη Εποχή. Η επανάσταση βασίζεται στη δύναμη του ανθρώπου να επεμβαίνει και να αλλάζει τη μοίρα του! Αν θέλουμε να προκαλέσουμε μία θεμελιώδη αλλαγή, δεν έχουμε παρά να εξωθήσουμε τα πράγματα στα άκρα. Το βλέπετε κι εσείς αυτήν την περίοδο στη χώρα σας. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει με ?μπαμπάκια?... Χρειάζονται ρήξεις με όλα αυτά που ?καβαλήσαμε? και μας έφεραν στο χείλος του γκρεμού! Νιώθω ευγνωμοσύνη που στην παιδική μου ηλικία υπήρχαν πολλά προβλήματα που έπρεπε αναγκαστικά να επαναστατήσω για να τα ξεπεράσω. (γέλια) Πάντα λέω στα εγγόνια μου ότι τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια δύσκολα βοηθούν να βρεις τον δρόμο σου. Τον δρόμο μας τον βρίσκουμε μέσα από ρήξεις με το αδύνατον. Προσπαθώ να τα κάνω και λίγο δυστυχισμένα για να τα σώσω... (γέλια) Οι γονείς τους δεν εκτιμούν και πολύ τις προσπάθειές μου να βάλω εμπόδια στα παιδιά τους. (γέλια) Δεν ξέρω γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι καλοί γονείς όταν τρέχουν μπροστά από τα παιδιά τους και ?ισιώνουν? τον δρόμο, καθαρίζουν για λογαριασμό των παιδιών τους το μέλλον των παιδιών τους!
Τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας
Εχετε ζηλέψει ως αναγνώστρια έναν συγγραφέα, ένα βιβλίο;
Εχω ζηλέψει όλα τα -μακριά πόδια- της λογοτεχνίας!
Και ποια είναι τα «μακριά πόδια» της λογοτεχνίας;
Ολα τα μεγάλα ονόματα που έχουν κερδίσει τον χρόνο και δεν πρόκειται ποτέ να τους ξεχάσουμε. Οπως ο Πάμπλο Νερούδα... κι όλοι οι μεγάλοι κλασικοί. Θαυμάζω ή μάλλον ζηλεύω όλους αυτούς τους ανθρώπους που κάνουν ό,τι κάνω κι εγώ κι εσύ και όλοι, αλλά, παρ' όλα αυτά, αυτό που καταφέρνουν είναι να μείνουν κολλημένοι στη μνήμη μας και να καθορίζουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε και ενεργούμε! Τελικώς η αλήθεια είναι αυτό που ζηλεύω!
Η χώρα της λογικής και της ψυχής
Αν η ψυχή σας ήταν χώρα, ποια χώρα θα ήταν; Μπαίνοντας στην ψυχή σας τι βλέπει κάποιος τυχερός; Διαφέρει η χώρα της λογικής από τη χώρα της ψυχής;
Η χώρα της λογικής μου είναι σαν πίνακας ζωγραφισμένος από έναν κυβιστή ζωγράφο... Τα πάντα φτιαγμένα με χάρακα. Η χώρα της ψυχής μου είναι ένα υποβρύχιο ταξίδι, ένα ταξίδι στα βάθη του ωκεανού! Εκεί όπου τα πάντα είναι γεμάτα από ζωή αλλά αιωρούνται, εκεί όπου ο νόμος της βαρύτητας απουσιάζει. Τα όνειρά μου έχουν, πολύ συχνά, να κάνουν με το νερό. Η χωρά της ψυχής μου είναι ο βυθός της θάλασσας!
Αν ο βαρκάρης που σας περνάει απέναντι στο νησί των επιθυμιών δεν σας υποσχόταν την επιστροφή σε αυτόν τον κόσμο που οι επιθυμίες δεν πραγματοποιούνται πάντα, το ταξίδι θα το κάνατε;
Οχι. Δεν θέλω να πάω σε ένα νησί που ό,τι επιθυμώ γίνεται. Προτιμώ να έχω λιγότερες επιθυμίες. Πιστεύω ότι οι πολλές επιθυμίες και το κυνήγι πραγματοποίησής τους οδηγεί στη δυστυχία. Μου αρέσει η πάλη με τα κύματα, μου αρέσει ο αγώνας επιβίωσης, μου αρέσει να πραγματοποιώ κάποιες επιθυμίες μου, αλλά ξέρω ότι αυτό δεν έχει τέλος. Κάθε επιθυμία που πραγματοποιείται δημιουργεί μία καινούργια επιθυμία. Αν έπρεπε να διαλέξω έναν βαρκάρη, θα προτιμούσα να βρω τον βαρκάρη που θα με πήγαινε στο νησί των ιστοριών. (γέλια) Θα έμπαινα στη βάρκα και δεν θα ξαναγύριζα. Για μένα ο ιδανικός τόπος είναι ο τόπος της αφήγησης ιστοριών!
Το νησί των ιστοριών βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας;
Ναι, βρίσκεται στο μέσον της θάλασσας της φαντασίας, αλλά και στην κορυφή ενός πανύψηλου βουνού ριζωμένου καταμεσής του πλανήτη! Βρέχεται από τη θάλασσα της φαντασίας, αλλά αν δεν υπήρχε πάνω του αυτό το βουνό δεν θα υπήρχαν ιστορίες. Οι ιστορίες είναι γέννημα των αντιθέσεων. Η θάλασσα της φαντασίας δεν έχει καμία σχέση με τη θάλασσα των φαντασιώσεων. Το νησί στο μέσον της θάλασσας των φαντασιώσεων επιπλέει, δεν είναι εκεί σταθερό, ακίνητο. Δεν πατάει γερά στη γη. Δεν έχει επομένως επαφή με την πραγματικότητα. Εμενα μου αρέσουν οι ιστορίες που ακουμπούν πάνω στο πραγματικό. Μπορώ να φανταστώ κάτι από το πουθενά, αλλά αυτό που καθοδηγεί τη φαντασία μου να μη χάνει την επαφή της είναι η πραγματικότητα!
Υπάρχουν άνθρωποι χωρίς φαντασία;
Υπάρχει μία θεωρία που λέει ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με την ίδια ή σχεδόν την ίδια δημιουργική ικανότητα, με την ίδια δυνατότητα να φανταζόμαστε πράγματα. Σε μερικούς ανθρώπους, όμως, αυτή η ικανότητα κόβεται από τη ρίζα όταν είναι ακόμη παιδιά. Σε ορισμένες κουλτούρες, σε ορισμένες οικογένειες, σε ορισμένα σπίτια, σε ορισμένες περιπτώσεις η φαντασία είναι μία απαγορευμένη ζώνη. Η φαντασία αρχίζει από την παιδική ηλικία και μεγαλώνει μαζί με το παιδί. Αλλά για να μεγαλώσει θέλει ενθάρρυνση. Ο θάνατος της φαντασίας είναι να μπεις στο λούκι του συστήματος, να μπεις στο σύστημα βαθμολόγησης, του καλύτερου. Η δημιουργία του δικού σου κόσμου είναι ό,τι πιο δημιουργικό. Εγώ, σε αντίθεση με τα αδέλφια μου, αφέθηκα να φτιάξω τον κόσμο μου και δεν με πίεσε κανείς να γίνω ανταγωνιστική για να τα καταφέρω επαγγελματικά. Ετσι έφτιαξα στη φαντασία μου τον κόσμο μου. Συγγραφέα με έκανε η ανάγκη μου να αφηγούμαι ιστορίες. Μια καλή ιστορία με κατοικεί, στρογγυλοκάθεται μέσα μου και δεν με αφήνει ήσυχη αν δεν τη γράψω. Είναι σαν την εγκυμοσύνη. Αν δεν τη γεννήσω, η ιστορία που έχω συλλάβει γίνεται βάρος, αγέννητο μωρό... Ο μόνος τρόπος να απαλλαγώ από αυτήν είναι να τη γράψω... Γράφοντας γεννάω! (γέλια)
Το δωμάτιο της εξουσίας
Το δωμάτιο της εξουσίας είναι που κάνει τον εξουσιαστή ή ο εξουσιαστής το δωμάτιο της εξουσίας;
Και τα δύο συμβαίνουν. Οταν αποκτά εξουσία ένας άνθρωπος που δεν έχει αίσθηση ευθύνης και ταυτόχρονα δεν ελέγχεται ούτε τιμωρείται για τις πράξεις του, λογικό είναι να παρασυρθεί στη διαφθορά. Η εξουσία έλκει πρόσωπα που είναι έτοιμα να κάνουν το οτιδήποτε προκειμένου να αποκτήσουν εξουσία. Γι' αυτό ούτε το πιο τέλειο Σύνταγμα δεν πρόκειται να μας γλιτώσει από τη διαφθορά που προκαλεί η εξουσία. Αυτό είναι και το πρόβλημα της δημοκρατίας. Η θεωρία λέει ότι η δημοκρατία είναι η έκφραση της λαϊκής βούλησης. Στην πράξη, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η δημοκρατία κατάντησε στην πράξη να εκφράζει τη βούληση των ισχυρών θαυμαστών του κέρδους και τη ματαιοδοξία των ανθρώπων που θέλουν να εξουσιάζουν για το προσωπικό τους συμφέρον τους υπολοίπους.
Υπάρχουν άνθρωποι της εξουσίας που γνωρίσατε από κοντά και τους ξεχωρίζετε;
Φυσικά. Ο Ρικάρντο Λάγκος, ο πρόεδρος της Χιλής. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο Τσε Γκεβάρα, ο Μπιλ Κλίντον και η Χίλαρι... Βέβαια είναι πολύ λίγοι μπρος στους πολλούς αδιάφορους και επικίνδυνους της εξουσίας που γνώρισα και θα προτιμούσα να μην έχω ανταλλάξει ούτε χειραψία μαζί τους!
Με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε ποια ήταν η σχέση σας;
Ανήκαμε και οι δύο σε μία με μεγάλη οικογένεια. Ηταν κουμπάρος στον γάμο μου. Τον έβλεπα συχνά χωρίς να μπορώ να πω ότι ήμασταν ποτέ πολύ κοντά. Οταν έγινε πρόεδρος διόρισε τον πατριό μου πρέσβη στην Αργεντινή. Κάθε φορά που συναντιόνταν με τον πατριό μου είχαμε οικογενειακή σύναξη και έτσι είχα την ευκαιρία να του μιλάω και να τον ζω από κοντά. Τον είχα δει εννιά μέρες πριν πεθάνει, πριν από το πραξικόπημα... Κατά τη διάρκεια αυτού του τελευταίου γεύματος μου είχε εξομολογηθεί ότι έβλεπε το πραξικόπημα να έρχεται. ?Γιατί δεν παραιτείστε;? τον είχα ρωτήσει. ?Εγώ δεν προδίδω τον λαό μου κι ας πεθάνω. Μόνο νεκρός θα φύγω ή όταν τελειώσει η θητεία μου?. Ηταν ένα οικογενειακό γεύμα και αυτός μιλούσε με την ιστορία.
Τον Τσε τον γνωρίσατε από κοντά;
Ναι, τον συνάντησα στη Γενεύη. Είχε πάει σε ένα διεθνές συνέδριο και μετά είχε έρθει για δείπνο στο σπίτι του πατριού μου. Ηταν πολύ ωραίος άντρας. Ο Τσε ήταν πολύ νέος τότε. Ενώ όλοι φορούσαν επίσημο ένδυμα και γραβάτα, εκείνος ήταν ντυμένος στα χακί, όπως συνήθιζε. Ηταν πολύ χαλαρός! Είχε πάρει όλη τη συζήτηση πάνω του. Ολοι του απευθύνονταν κι αυτός απαντούσε σε όλους. Πανέξυπνος άνθρωπος. Μιλούσε χαμηλόφωνα... αυτός ο άνθρωπος που ζούσε μία ζωή όλο πάθος! Εδειχνε από κοντά κανονικός, ένας συνηθισμένος, ήρεμος άνθρωπος. Ηταν πολύ συγκρατημένος. Σαν ήρεμη θάλασσα που κρύβει φουρτούνες!
ΘΑΝΑΣΗΣ ΛΑΛΑΣ
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Κυρ 3 Αυγ - 19:09
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΖΑΜΙΩΤΗΣ
Ανέκαθεν η ζωή ήταν ένας αγώνας αντοχής και διαχείρισης απωλειών
«Δεν χρειάζεται να ζει κανείς σε εποχή γενικής πτώσης για να βγει χαμένος. Ο,τι δεν σου κλέβει η Ιστορία, αργά ή γρήγορα θα στο κλέψει ο χρόνος».
Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης είχε ήδη γράψει τα βιβλία «Η συνάντηση», «Βαθύ πηγάδι», «Ο βαθμός δυσκολίας», «Παραβολή», «Η εφεύρεση της σκιάς» και είχε καθιερωθεί ως μία από τις πιο ουσιαστικές και ενδιαφέρουσες συγγραφικές φωνές της εποχής. Ολοι οι ήρωές του είναι ηττημένοι κατά κάποιον τρόπο. Ανακαλύπτουν τα ουσιαστικά στην αντίφαση, ώσπου εκδόθηκε πρόσφατα το καινούργιο του μυθιστόρημα «Η πόλη και η σιωπή». Το βιβλίο της κρίσης, για κάποιους. Για άλλους, ο καθρέφτης της εποχής. Αλλά για όλους, μία καινούργια πρόταση ζωής. Συζητήθηκε, αγαπήθηκε, μας γέμισε ελπίδες ότι, τελικά, ναι, μπορεί και να υπάρχει ένας άλλος τρόπος ζωής. Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για τη λογοτεχνία και την κρίση, την πόλη, τους ανθρώπους και τη σιωπή, τη γενναιότητα, την αλληλεγγύη και τη συμπόνια.
Κύριε Τζαμιώτη, τι έχει αλλάξει και τι έχει παραμείνει ίδιο από το 2001 και τη «Συνάντηση» μέχρι το 2013 και την «Πόλη και τη σιωπή»;
Οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως έχουν αλλάξει τα πάντα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Από την άλλη, μια ματιά στην επικαιρότητα αποδεικνύει πως όλα παραμένουν το ίδιο ρευστά και ψευδώς καινοφανή. Μέσα από τους χαρακτήρες των βιβλίων μου προσπαθώ να αποτυπώσω αυτήν την κυκλοθυμική διάθεση της Ιστορίας και τις επιπτώσεις της στις ανθρώπινες ζωές.
Πότε και κάτω από ποιες συνθήκες γεννήθηκε «Η πόλη και η σιωπή»;
Αρχισε να γράφεται στα τέλη του 2009. Οι άνθρωποι αναστατωμένοι, φοβισμένοι με όσα ακούγονταν πως θα συμβούν στη χώρα και στις ζωές τους, έμοιαζαν με νευρικό κοπάδι που σπρώχνεται σε αναζήτηση λίγης ασφάλειας. Μία ολόκληρη κοινωνία, που παλιότερα είχε έγνοια μονάχα για την απόκτηση αγαθών, εστίαζε τώρα στην επικείμενη απώλειά τους. Σκυμμένα κεφάλια, λιγοστά χαμόγελα και πολύς φόβος που σε λίγο καιρό θα γινόταν οργή, αυτά έβλεπες όπου κι αν στρεφόσουν. Αναρωτήθηκα τι θα άλλαζε στις ζωές όλων αυτών αν δεν προέκυπτε η οικονομική κρίση. Δεν θυμόμουν να τα πηγαίνουμε και τόσο καλά πριν εμφανιστούν τα οικονομικά προβλήματα. Υπήρχαν τεράστια ελλείμματα σε έναν σωρό τομείς πολύ πριν εκλείψουν τα χρήματα. Και αποφάσισα να γράψω μια ιστορία για κάποιον που σχεδόν τον καταπίνει η ζωή, για κάποιον «που είχε και τώρα πια δεν έχει».
Γιατί ειδικά ταξιτζής ο ήρωάς σας; Τον σφυγμό της πόλης τον αισθάνεται καλύτερα κάποιος οδηγώντας όλη τη μέρα ταξί;
Νομίζω πως ήταν εύστοχη επιλογή. Ο οδηγός ταξί αποτελεί ένα είδος αστικού νομά που υποχρεούται να μετακινείται ακολουθώντας τα χνάρια των άλλων. Κατά κάποιον τρόπο είναι απόλυτα εκτεθειμένος στις διαθέσεις της πόλης και ταυτόχρονα ως δημόσια παρουσία τις συν-διαμορφώνει. Ενίοτε, μάλιστα, είναι σε θέση και να τις οσφραίνεται πριν ακόμη εκδηλωθούν, πράγμα που υπό προϋποθέσεις τον καθιστά επαρκή ψυχογράφο της.
Ξεκινάτε αμέσως με ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα: ένας άνθρωπος, πνιγμένος στα χρέη, βρίσκει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό μέσα σε ένα ταξί. Τις αντιδράσεις του τις γνωρίζατε από την αρχή;
Γνώριζα ασφαλώς ποια θα είναι η επιλογή του κεντρικού ήρωα, το ενδιαφέρον μου ωστόσο σχετίζεται περισσότερο με την ανάγκη κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών που ωθούν κάποιον να πάει με τόσο θεαματικό τρόπο κόντρα στα συμφέροντά του. Γιατί «Η πόλη και η σιωπή» είναι κυρίως η προσωπική περιπέτεια κάποιου που, άθελά του σχεδόν, διαφοροποιείται από το κυρίαρχο μοντέλο, αντιπαρατίθεται στον κοινωνικό παραλογισμό και στην αναλγησία, επιμένει να πράττει το σωστό και, φυσικά, το πληρώνει ακριβά.
Πώς μπορεί κάποιος να διαφυλάξει τα τιμαλφή του σε μια εποχή γενικής πτώσης;
Δεν μπορεί. Ανέκαθεν η ζωή ήταν ένας αγώνας αντοχής και διαχείρισης απωλειών. Και δεν χρειάζεται να ζει κανείς σε εποχή γενικής πτώσης για να βγει χαμένος. Ο,τι δεν σου κλέβει η Ιστορία, αργά ή γρήγορα θα στο κλέψει ο χρόνος. Αλλά αυτή η σταδιακή ή η βίαιη απογύμνωση από κάθε βεβαιότητα, είναι ίσως η μοναδική μας ευκαιρία να σκύψουμε πάνω από τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα και να προσπαθήσουμε να γίνουμε λίγο σοφότεροι.
Τι είναι εκείνο που σας φοβίζει πιο πολύ σε αυτήν εδώ την εποχή;
Το γεγονός πως ενώ υπόσχεται με τρόπο πειστικό να μας πάει μπροστά, μας γυρίζει όλο και πιο πίσω. Μακάρι να διαψευστώ, μα έχω την εντύπωση πως πρόκειται να ζήσουμε σε πραγματικά «ενδιαφέροντες καιρούς».
Τι θεωρείτε γενναιότητα και τι επανάσταση στις μέρες μας;
Τον ανήσυχο άνθρωπο. Αυτόν που συνεχίζει να σκέφτεται αντί να ερμηνεύει βολικά, που διατηρεί την ικανότητα της αμφισβήτησης, που ξεβολεύεται προσπαθώντας να μπει στη θέση του άλλου. Αυτόν που κρατά επαφή με το «εγώ» του, ακόμη και όταν διοχετεύει την έγνοιά του όλη στο «εμείς»? αυτός μόνο είναι πραγματικά γενναίος και ικανός να αισθάνεται επαναστατημένος.
Η Αθήνα είναι μια αφιλόξενη πόλη; Εχει γίνει μια πόλη επικίνδυνη, σκληρή, μοναχική;
Οι πόλεις είναι οι άνθρωποί της. Δεν έχουμε στοιχεία που να αποδεικνύουν πως η Αθήνα διαθέτει περισσότερους επικίνδυνους, σκληρούς ή μοναχικούς ανθρώπους από οποιαδήποτε άλλη μεγαλούπολη. Της λείπει, ωστόσο, ο χαρακτήρας. Και η έλλειψη χαρακτήρα για μια πόλη είναι σοβαρό ελάττωμα? την καθιστά πιο ευάλωτη σε αναποδιές σαν αυτές που μας ταλανίζουν τα τελευταία χρόνια.
Εχετε σπουδάσει κινηματογράφο, έχετε ασχοληθεί με τη διαφήμιση, υπήρξατε ως πολύ νεαρός και καλός ποδοσφαιριστής έτσι δεν είναι; Τι βρήκατε στη λογοτεχνία που σας έκανε να στραφείτε πια εντελώς σε αυτήν;
Από τον κινηματογράφο μαθαίνει κανείς να μοιράζεται τα όνειρά του. Από τη διαφήμιση διδάσκεται τη συμπύκνωση. Από το ποδόσφαιρο τη σημασία της ατομικότητας στο πλαίσιο μίας ομαδικής προσπάθειας. Από τα έντυπα, γιατί πέρασα χρόνια εργαζόμενος σε περιοδικά, διδάσκεσαι την εποχή σου. Με τη λογοτεχνία αποκτάς την πιο χρήσιμη δεξιότητα: πώς να αποκλίνεις διαρκώς από τους στόχους σου χωρίς να χάνεις ποτέ τον δρόμο σου.
Μπορεί να προσφέρει κάτι η λογοτεχνία, η τέχνη, γενικότερα, μέσα σε όλη αυτήν την κρίση;
Οχι πολλά και σίγουρα όχι άμεσα. Η τέχνη μπορεί ενίοτε να λειτουργεί παρηγορητικά, μα ο πραγματικός της ρόλος είναι να αναποδογυρίζει βεβαιότητες και να ωθεί σε πράξεις.
«Κι όμως τα πράγματα [...] πρώτα θα χειροτέρευαν και μετά θα καλυτέρευαν πάλι». Εχουν αρχίσει να καλυτερεύουν πάλι;
Δεν θα το έλεγα. Για την ακρίβεια νομίζω πως ο κύκλος της χειροτέρευσης αργεί ακόμη να κλείσει.
Η σιωπή μπορεί ενίοτε να είναι και εγκληματική; Κι αυτό το περίφημο «η σιωπή είναι χρυσός» είναι κάτι που μπορεί να ισχύει ή να μην ισχύει αναλόγως με την εποχή;
Ο νομοθέτης είναι ξεκάθαρος: η αποσιώπηση ισοδυναμεί με συνέργεια.
Πώς μπορεί, μέσα από μια κατακερματισμένη εποχή, να κρατήσει κανείς την εσωτερική συνοχή του;
Το μυστικό είναι να μην είναι κανείς άνθρωπος της εποχής του. Ειδικά μίας εποχής σαν τη δική μας.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
elgika@pegasus.gr
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Ανέκαθεν η ζωή ήταν ένας αγώνας αντοχής και διαχείρισης απωλειών
«Δεν χρειάζεται να ζει κανείς σε εποχή γενικής πτώσης για να βγει χαμένος. Ο,τι δεν σου κλέβει η Ιστορία, αργά ή γρήγορα θα στο κλέψει ο χρόνος».
Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης είχε ήδη γράψει τα βιβλία «Η συνάντηση», «Βαθύ πηγάδι», «Ο βαθμός δυσκολίας», «Παραβολή», «Η εφεύρεση της σκιάς» και είχε καθιερωθεί ως μία από τις πιο ουσιαστικές και ενδιαφέρουσες συγγραφικές φωνές της εποχής. Ολοι οι ήρωές του είναι ηττημένοι κατά κάποιον τρόπο. Ανακαλύπτουν τα ουσιαστικά στην αντίφαση, ώσπου εκδόθηκε πρόσφατα το καινούργιο του μυθιστόρημα «Η πόλη και η σιωπή». Το βιβλίο της κρίσης, για κάποιους. Για άλλους, ο καθρέφτης της εποχής. Αλλά για όλους, μία καινούργια πρόταση ζωής. Συζητήθηκε, αγαπήθηκε, μας γέμισε ελπίδες ότι, τελικά, ναι, μπορεί και να υπάρχει ένας άλλος τρόπος ζωής. Ο Κωνσταντίνος Τζαμιώτης μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για τη λογοτεχνία και την κρίση, την πόλη, τους ανθρώπους και τη σιωπή, τη γενναιότητα, την αλληλεγγύη και τη συμπόνια.
Κύριε Τζαμιώτη, τι έχει αλλάξει και τι έχει παραμείνει ίδιο από το 2001 και τη «Συνάντηση» μέχρι το 2013 και την «Πόλη και τη σιωπή»;
Οι περισσότεροι υποστηρίζουν πως έχουν αλλάξει τα πάντα κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Από την άλλη, μια ματιά στην επικαιρότητα αποδεικνύει πως όλα παραμένουν το ίδιο ρευστά και ψευδώς καινοφανή. Μέσα από τους χαρακτήρες των βιβλίων μου προσπαθώ να αποτυπώσω αυτήν την κυκλοθυμική διάθεση της Ιστορίας και τις επιπτώσεις της στις ανθρώπινες ζωές.
Πότε και κάτω από ποιες συνθήκες γεννήθηκε «Η πόλη και η σιωπή»;
Αρχισε να γράφεται στα τέλη του 2009. Οι άνθρωποι αναστατωμένοι, φοβισμένοι με όσα ακούγονταν πως θα συμβούν στη χώρα και στις ζωές τους, έμοιαζαν με νευρικό κοπάδι που σπρώχνεται σε αναζήτηση λίγης ασφάλειας. Μία ολόκληρη κοινωνία, που παλιότερα είχε έγνοια μονάχα για την απόκτηση αγαθών, εστίαζε τώρα στην επικείμενη απώλειά τους. Σκυμμένα κεφάλια, λιγοστά χαμόγελα και πολύς φόβος που σε λίγο καιρό θα γινόταν οργή, αυτά έβλεπες όπου κι αν στρεφόσουν. Αναρωτήθηκα τι θα άλλαζε στις ζωές όλων αυτών αν δεν προέκυπτε η οικονομική κρίση. Δεν θυμόμουν να τα πηγαίνουμε και τόσο καλά πριν εμφανιστούν τα οικονομικά προβλήματα. Υπήρχαν τεράστια ελλείμματα σε έναν σωρό τομείς πολύ πριν εκλείψουν τα χρήματα. Και αποφάσισα να γράψω μια ιστορία για κάποιον που σχεδόν τον καταπίνει η ζωή, για κάποιον «που είχε και τώρα πια δεν έχει».
Γιατί ειδικά ταξιτζής ο ήρωάς σας; Τον σφυγμό της πόλης τον αισθάνεται καλύτερα κάποιος οδηγώντας όλη τη μέρα ταξί;
Νομίζω πως ήταν εύστοχη επιλογή. Ο οδηγός ταξί αποτελεί ένα είδος αστικού νομά που υποχρεούται να μετακινείται ακολουθώντας τα χνάρια των άλλων. Κατά κάποιον τρόπο είναι απόλυτα εκτεθειμένος στις διαθέσεις της πόλης και ταυτόχρονα ως δημόσια παρουσία τις συν-διαμορφώνει. Ενίοτε, μάλιστα, είναι σε θέση και να τις οσφραίνεται πριν ακόμη εκδηλωθούν, πράγμα που υπό προϋποθέσεις τον καθιστά επαρκή ψυχογράφο της.
Ξεκινάτε αμέσως με ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα: ένας άνθρωπος, πνιγμένος στα χρέη, βρίσκει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό μέσα σε ένα ταξί. Τις αντιδράσεις του τις γνωρίζατε από την αρχή;
Γνώριζα ασφαλώς ποια θα είναι η επιλογή του κεντρικού ήρωα, το ενδιαφέρον μου ωστόσο σχετίζεται περισσότερο με την ανάγκη κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών που ωθούν κάποιον να πάει με τόσο θεαματικό τρόπο κόντρα στα συμφέροντά του. Γιατί «Η πόλη και η σιωπή» είναι κυρίως η προσωπική περιπέτεια κάποιου που, άθελά του σχεδόν, διαφοροποιείται από το κυρίαρχο μοντέλο, αντιπαρατίθεται στον κοινωνικό παραλογισμό και στην αναλγησία, επιμένει να πράττει το σωστό και, φυσικά, το πληρώνει ακριβά.
Πώς μπορεί κάποιος να διαφυλάξει τα τιμαλφή του σε μια εποχή γενικής πτώσης;
Δεν μπορεί. Ανέκαθεν η ζωή ήταν ένας αγώνας αντοχής και διαχείρισης απωλειών. Και δεν χρειάζεται να ζει κανείς σε εποχή γενικής πτώσης για να βγει χαμένος. Ο,τι δεν σου κλέβει η Ιστορία, αργά ή γρήγορα θα στο κλέψει ο χρόνος. Αλλά αυτή η σταδιακή ή η βίαιη απογύμνωση από κάθε βεβαιότητα, είναι ίσως η μοναδική μας ευκαιρία να σκύψουμε πάνω από τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα και να προσπαθήσουμε να γίνουμε λίγο σοφότεροι.
Τι είναι εκείνο που σας φοβίζει πιο πολύ σε αυτήν εδώ την εποχή;
Το γεγονός πως ενώ υπόσχεται με τρόπο πειστικό να μας πάει μπροστά, μας γυρίζει όλο και πιο πίσω. Μακάρι να διαψευστώ, μα έχω την εντύπωση πως πρόκειται να ζήσουμε σε πραγματικά «ενδιαφέροντες καιρούς».
Τι θεωρείτε γενναιότητα και τι επανάσταση στις μέρες μας;
Τον ανήσυχο άνθρωπο. Αυτόν που συνεχίζει να σκέφτεται αντί να ερμηνεύει βολικά, που διατηρεί την ικανότητα της αμφισβήτησης, που ξεβολεύεται προσπαθώντας να μπει στη θέση του άλλου. Αυτόν που κρατά επαφή με το «εγώ» του, ακόμη και όταν διοχετεύει την έγνοιά του όλη στο «εμείς»? αυτός μόνο είναι πραγματικά γενναίος και ικανός να αισθάνεται επαναστατημένος.
Η Αθήνα είναι μια αφιλόξενη πόλη; Εχει γίνει μια πόλη επικίνδυνη, σκληρή, μοναχική;
Οι πόλεις είναι οι άνθρωποί της. Δεν έχουμε στοιχεία που να αποδεικνύουν πως η Αθήνα διαθέτει περισσότερους επικίνδυνους, σκληρούς ή μοναχικούς ανθρώπους από οποιαδήποτε άλλη μεγαλούπολη. Της λείπει, ωστόσο, ο χαρακτήρας. Και η έλλειψη χαρακτήρα για μια πόλη είναι σοβαρό ελάττωμα? την καθιστά πιο ευάλωτη σε αναποδιές σαν αυτές που μας ταλανίζουν τα τελευταία χρόνια.
Εχετε σπουδάσει κινηματογράφο, έχετε ασχοληθεί με τη διαφήμιση, υπήρξατε ως πολύ νεαρός και καλός ποδοσφαιριστής έτσι δεν είναι; Τι βρήκατε στη λογοτεχνία που σας έκανε να στραφείτε πια εντελώς σε αυτήν;
Από τον κινηματογράφο μαθαίνει κανείς να μοιράζεται τα όνειρά του. Από τη διαφήμιση διδάσκεται τη συμπύκνωση. Από το ποδόσφαιρο τη σημασία της ατομικότητας στο πλαίσιο μίας ομαδικής προσπάθειας. Από τα έντυπα, γιατί πέρασα χρόνια εργαζόμενος σε περιοδικά, διδάσκεσαι την εποχή σου. Με τη λογοτεχνία αποκτάς την πιο χρήσιμη δεξιότητα: πώς να αποκλίνεις διαρκώς από τους στόχους σου χωρίς να χάνεις ποτέ τον δρόμο σου.
Μπορεί να προσφέρει κάτι η λογοτεχνία, η τέχνη, γενικότερα, μέσα σε όλη αυτήν την κρίση;
Οχι πολλά και σίγουρα όχι άμεσα. Η τέχνη μπορεί ενίοτε να λειτουργεί παρηγορητικά, μα ο πραγματικός της ρόλος είναι να αναποδογυρίζει βεβαιότητες και να ωθεί σε πράξεις.
«Κι όμως τα πράγματα [...] πρώτα θα χειροτέρευαν και μετά θα καλυτέρευαν πάλι». Εχουν αρχίσει να καλυτερεύουν πάλι;
Δεν θα το έλεγα. Για την ακρίβεια νομίζω πως ο κύκλος της χειροτέρευσης αργεί ακόμη να κλείσει.
Η σιωπή μπορεί ενίοτε να είναι και εγκληματική; Κι αυτό το περίφημο «η σιωπή είναι χρυσός» είναι κάτι που μπορεί να ισχύει ή να μην ισχύει αναλόγως με την εποχή;
Ο νομοθέτης είναι ξεκάθαρος: η αποσιώπηση ισοδυναμεί με συνέργεια.
Πώς μπορεί, μέσα από μια κατακερματισμένη εποχή, να κρατήσει κανείς την εσωτερική συνοχή του;
Το μυστικό είναι να μην είναι κανείς άνθρωπος της εποχής του. Ειδικά μίας εποχής σαν τη δική μας.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
elgika@pegasus.gr
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Σαβ 9 Αυγ - 22:43
Ο Πέτρος Μάρκαρης
μιλά για την Ελλάδα του '50 και του '60, την Αριστερά, την κρίση, τους χρυσαυγίτες και την Αστυνομία, αλλά και για το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
«Ο εικονικός πλούτος γκρέμισε το σύστημα αξιών μας»
«Η Αριστερά δεν είναι αντάξια των περιστάσεων, και σε όλο της το φάσμα. Το ΚΚΕ έχει ακαμψία, από τον ΣΥΡΙΖΑ λείπει η καθαρή γραμμή, η ΔΗΜΑΡ παραπαίει» * «Τώρα είναι η ευτυχέστερη στιγμή του ελληνικού σινεμά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι αναγνώριση έχει στην Ευρώπη. Αυτό, το υπουργείο πρέπει να το αξιοποιήσει»
Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ
Η συνάντησή μας με τον Πέτρο Μάρκαρη, που τυγχάνει και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, έγινε πριν ξεκινήσει η θλιβερή κόντρα στους κόλπους του ΕΚΚ (μεταξύ των υπόλοιπων μελών του Δ.Σ. και του γενικού διευθυντή Γρηγόρη Καραντινάκη). Την κόντρα αυτή ο γνωστός συγγραφέας δεν την έζησε από κοντά, μια και αμέσως μετά τη συνέντευξή μας έφυγε για την Αργεντινή. Αυτό προφανώς εξηγεί και τη «σιωπή» του όλο αυτό το διάστημα, σχετικά με τα τεκταινόμενα στο χώρο.
Αυτή τη φορά, στο νέο βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη, ο αστυνόμος Χαρίτος ψάχνει στο λεξικό του Δημητράκου τα συνώνυμα των λέξεων: «χρεοκοπία», «ναζισμός», «χαράτσι», «χρηματισμός», «γραφειοκρατία», «οικονομία».
Στους «Τίτλους τέλους» (εκδ. Γαβριηλίδης), τον επίλογο των βιβλίων του δημοφιλούς συγγραφέα για την κρίση, ο αστυνόμος Χαρίτος παίρνει πια τη συγκοινωνία για τη δουλειά του -πού λεφτά για βενζίνη... Και η Αδριανή είναι άκρως επινοητική στο να μαγειρεύει πεντανόστιμα μεν, οικονομικά δε εδέσματα (βλ. φασολάκια). Το βιβλίο μπαίνει γρήγορα στα βαθιά: η Κατερίνα, η κόρη του Χαρίτου, πέφτει θύμα ξυλοδαρμού από χρυσαυγίτες -και μάλιστα στην Ευελπίδων. Εχει στοχοποιηθεί, καθώς ως δικηγόρος υπερασπίζεται αλλοδαπούς. Ο Χαρίτος συνειδητοποιεί με φρίκη πως την επίθεση αυτή υπέθαλψαν κάποιοι από την ίδια την Αστυνομία. Και φυσικά έχουμε και φόνους. Κατά συρροήν. Ολοι τους έχουν μια υπογραφή: «Οι Ελληνες του '50».
Δεν προλαβαίνουμε να τον καλωσορίσουμε στο ραντεβού μας, και μια κοπέλα στο δρόμο τον αναγνωρίζει και του εκφράζει το θαυμασμό της. Μένουμε έκπληκτοι όταν μας λέει πως αυτό συμβαίνει και στην Ισπανία, αλλά και την Ιταλία. Λογικό. Τα βιβλία του έχουν αγαπηθεί κι εκεί. «Είναι σαν να περιγράφετε τη δική μας οικογένεια», του είπε ένας Ισπανός.
«Στις χώρες PIGS ταυτίζονται με όσα περιγράφω», μας λέει. «Αλλά και στην Αργεντινή συχνά με ρωτούν αν έχω ζήσει ποτέ εκεί. Στη Γερμανία δεν υπάρχει αυτή η επικοινωνία ταύτισης, αλλά αναγνώρισης και αντίληψης των προβλημάτων».
«Καιρός για κάτι ανάλαφρο!»
- Θα αντλήσετε από την κρίση και στο επόμενο βιβλίο σας;
«Ομολογώ πως θέλω πια να γράψω ένα ανάλαφρο βιβλίο γιατί έπηξα! Είναι δύσκολο να τα γράφεις όλ' αυτά. Γιατί, κακά τα ψέματα, σε πονάνε...».
- Και το επόμενο με τον Χαρίτο θα είναι;
«Ναι, βέβαια. Αλλά το δήλωσα και στους Γερμανούς: άλλη κρίση γιοκ! Και ξεράθηκαν στα γέλια».
Γιοκ στην κρίση της Ελλάδας βλέπετε;
«Ελπίζω. Αλλά δεν θα είναι εύκολο. Οταν λες "ξέρεις, μπήκα στις αγορές, έχω προοπτική ανάπτυξης", μέχρι να το νιώσει αυτό ο απλός πολίτης, η απόσταση είναι μεγάλη. Θέλει χρόνο. Κι εμείς δεν είμαστε Γερμανία, δεν έχουμε τη Siemens, δεν έχουμε την ισπανόφωνη Νότια Αμερική. Εχουμε μια μεσαία τάξη. Σ' αυτήν βασίστηκε η όποια ανάπτυξη είχε η ελληνική οικονομία. Οταν αυτή έχει γονατίσει, πού θα στηριχεί αυτή η ανάπτυξη;».
- Ο αστυνόμος Χαρίτος τι θα ψηφίσει στις επόμενες εκλογές;
«Ελα ντε. Ο Χαρίτος είναι ένας αντισυμβατικός συντηρητικός. Η πιο πιθανή για μένα εκδοχή είναι ότι δεν θα πάει να ψηφίσει. Ανήκει σε αυτούς που λένε: "Τι να ψηφίσω παιδιά, αφήστε με". Κι αυτό δεν εκφράζεται μόνο με μια στάση μακριά από την πολιτική, αλλά και με μια βαθύτερη απογοήτευση απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Πολύ φοβάμαι πως η πολιτική τάξη της Ελλάδας, ολόκληρη, δεν έχει συνειδητοποιήσει την έκταση αυτής της απογοήτευσης. Εξ ου και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν τα πολιτικά κόμματα είναι πρωθύστερα».
- Και ο Ζήσης, ο ηλικιωμένος ιδεολόγος αγωνιστής φίλος του Χαρίτου;
«Ο Ζήσης, σε αυτήν τη συγκυρία, είτε δεν θα ψηφίσει τίποτε είτε θα ψηφίσει ΚΚΕ από μια συναισθηματική ταύτιση. Η πίστη αυτής της γενιάς, που έχει περάσει τα πάνδεινα, έχει μια σχεδόν θρησκευτική βάση. Οσο και να φωνάζουν και να διαμαρτύρονται, όσο απογοητευμένοι και να 'ναι, στο τέλος οδηγούνται σε αυτήν την εκδήλωση πίστης. Με τον ίδιο τρόπο που όσο κι αν θυμώνει ο πιστός με τον Θεό, στο τέλος πάει στην Εκκλησία -αυτό είναι το θεμέλιο της ύπαρξής του. Η τοποθέτηση αυτή δεν είναι πολιτική -είναι υπαρξιακή».
Εντονη η πόλωση
- Από το βιβλίο σας προκύπτει έντονα η αίσθηση πως τα πράγματα έχουν πολωθεί πολύ στην Ελλάδα.
«Ναι. Κι αυτό το φαινόμενο είναι πολύ ανησυχητικό, διότι αυτή η πόλωση, ιστορικά, ποτέ δεν είχε καλή κατάληξη στην Ελλάδα. Ομως τα κόμματα δεν το έχουν αντιληφθεί αυτό και ακόμα την επιστρατεύουν. Ομως, η αυτοδυναμία έχει λήξει. Συνεπώς, ο τρόπος να κυβερνηθεί η χώρα είναι οι κυβερνήσεις συνασπισμού. Και οι συνεργασίες απαιτούν συγκλίσεις. Η πόλωση δεν είναι σύγκλιση. Είναι μέτωπο».
- Η Αριστερά είναι αντάξια των περιστάσεων;
«Οχι. Και το λέω ευθέως. Και δεν είναι αντάξια σε όλο της το φάσμα. Διότι έχει ένα μονολιθικό και άκαμπτο ΚΚΕ, που δεν καταλαβαίνει ότι αυτή η ακαμψία είναι καταστροφική για τη γενικότερη εικόνα και σύγκλιση της Αριστεράς. Διότι η αξιωματική αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχει καθαρή γραμμή και το κάθε της κομμάτι πρεσβεύει και μια άλλη πολιτική. Διότι η ΔΗΜΑΡ, ένα κόμμα που διεκδικεί την ευρωπαϊκή αντίληψη της Αριστεράς, παραπαίει μία από δω και μία από κει. Η εικόνα αυτή έχει ορισμένες παραμέτρους: η αποσύνθεση των μεγάλων πολυσυλλεκτικών κομμάτων στην Ελλάδα δημιούργησε κεντρόφυγες πολιτικές δυνάμεις. Το ζήτημα είναι πως οι κεντρόφυγες δυνάμεις της Δεξιάς δεν έχουν πολλές προοπτικές συνεργασίας με τη Ν.Δ. Αντίθετα, οι κεντρόφυγες δυνάμεις από την Κεντροαριστερά έως την Αριστερά έχουν θέματα συγκλίσεων, αλλά δεν θέλουν να τα βάλουν στο τραπέζι λόγω του πουρισμού και της σύγχυσης πολιτικών που έχουν. Το αποτέλεσμα αυτής της εικόνας είναι ένα: η ψυχολογία που δημιουργείται στον ψηφοφόρο είναι να ψηφίζει εκτός αυτών των τάσεων. Οταν ας πούμε βλέπεις ένα κόμμα όπως το Ποτάμι, που ιδρύθηκε 8 εβδομάδες προ εκλογών, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς καθαρή ηγεσία, να παίρνει 6%, αυτό σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος λέει: "Εξω από το παραδοσιακό σύστημα". Το ίδιο συμβαίνει και στην Ισπανία. Το κόμμα "Μπορούμε" (Povemos), που δημιουργήθηκε από έναν 35άρη καθηγητή, πήρε 8%».
- Κι εκεί έχουν ναζιστές;
«Οχι. Γιατί το κεντροδεξιό κόμμα της εξουσίας αντέχει ακόμα. Η πολυσυλλεκτικότητά του αντέχει. Το ίδιο φαινόμενο δεν είναι και ο Γκρίλο στην Ιταλία; Σε όσους συσχετίζουν την κρίση με την άνοδο της Χ.Α., απαντώ ως εξής: Η Αυστρία έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας σε όλη την Ευρώπη και από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα σε όλη την Ευρώπη. Κι έχει ένα ποσοστό ακροδεξιάς που κοντεύει το 30%. Η κρίση είναι;».
- Ναι, αλλά έχει μια παράδοση ως χώρα... Βλέπε Χίτλερ κ.λπ.
«Το πρόβλημα είναι άλλο. Ενας Ιταλός δημοσιογράφος μου είπε: "Πέτρο, έχεις καταλάβει ότι ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης έχει σιχαθεί την εναλλαγή μεταξύ Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς;"».
Η ξενοφοβία
- Και γιατί δεν στρέφεται προς τα αριστερά;
«Στην Αυστρία υπάρχει τεράστιο κίνημα εναντίον της μετανάστευσης. Μεγάλη ξενοφοβία. Ο ακροδεξιός, ο Στράχε, ξέρετε τι τους λέει; "Παιδιά, δεν περνούσαμε καλύτερα όταν η μόνη μας σύνδεση με διεθνείς οργανισμούς ήταν ο ΟΗΕ και τίποτε άλλο;". Εγώ έζησα στη Βιέννη στις αρχές του '60 και όντως ζούσαμε καλύτερα τότε. Εχει λοιπόν ακροατήριο γι' αυτό. Το πρόβλημα της Ευρώπης το έθεσε έγκαιρα ο Ζαν Μονέ πριν πεθάνει. Είπε: "Εκανα λάθος. Αν ήταν να ξανακάνω προσπάθεια για την ενοποίηση της Ευρώπης, θα ξεκινούσα από την πολιτική και τον πολιτισμό και όχι από τις αγορές". Τώρα φαίνεται το μεγάλο πρόβλημα. Σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη έχει κυριαρχήσει ένας οικονομικός κι όχι πολιτικός λόγος. Αλλά δεν μπορείς να κερδίσεις τους πολίτες χωρίς έναν πολιτικό λόγο. Ετσι, ενισχύεται και η Ακροδεξιά, η οποία ναι μεν έχει έναν βάρβαρο και αποκρουστικό λόγο, αλλά έχει πολιτικό λόγο. Και ο πολιτικός λόγος δεν αντιμετωπίζεται με οικονομικούς όρους».
- Ας πάμε λίγο στο βιβλίο. Υπάρχουν σήμερα δικηγόροι αλλοδαπών που έχουν γίνει στόχοι;
«Εχουν μεγάλο πρόβλημα. Είναι στοχοποιημένοι, κι όχι μόνο από χρυσαυγίτες, αλλά και από Ελληνες, που λένε: "Υπερασπίζεστε τους μετανάστες εναντίον μας!". Βέβαια πολλοί μετανάστες δεν τολμούν να πάνε σε δικηγόρο. Σου λένε άσ' το, θα μπλέξουμε χειρότερα. Ο χρόνος που χρειάζεται το δικαστικό σύστημα είναι τόσος που στο μεταξύ μπορεί να τους τσακίσουν. Φοβούνται».
- Μία από τα πιο ενδιαφέρουσες πτυχές που θίγετε στο βιβλίο είναι οι αντιφάσεις εντός Αστυνομίας...
«Διότι υπάρχει μια διάχυτη αντίληψη στην Αριστερά ότι όλοι οι αστυνομικοί είναι χρυσαυγίτες και φασίστες. Δεν είναι. Λυπάμαι, κάνουν λάθος. Είναι ένα τεράστιο σώμα που έχει μέσα του όλες τις τάσεις. Από τον συντηρητικό απολιτίκ Χαρίτο μέχρι τους χρυσαυγίτες, και μέχρι τους αστυνομικούς που σου λένε κάνω τη δουλειά μου κι αν κάποιοι αστυνομικοί είναι παράνομοι, τους συλλαμβάνω. Παγκοσμίως, οι αστυνομικοί είναι μικροαστοί. Και τα μικροαστικά στρώματα είναι πολύ συντηρητικά. Ο Χαρίτος έχει να αντιπαλέψει αυτήν την αντίληψη ακόμα και από τους οικείους του. Αλλά την ίδια στιγμή φοβάται αυτούς που τον κοιτούν στραβά που η κόρη του υπερασπίζεται ξένους».
- Μου έκανε εντύπωση πως ακόμα και στο Κέντρο Αστέγων εμφανίζονται κάποιοι ρατσιστές.
«Μα έχω ακούσει περιπτώσεις Ελλήνων σε άσυλα αστέγων που σου λένε για τους ξένους: "Εγώ δεν τους θέλω εδώ μέσα αυτούς!". Αρχίζουν να μπαίνουν και εκεί όλες οι προκαταλήψεις».
Επιστροφή στο '50
- Πιστεύετε πραγματικά ότι θα βοηθούσε αυτή τη στιγμή τη χώρα η «επιστροφή» στην Ελλάδα του '50 και του '60;
«Πιστεύω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε σήμερα είναι η κατάρρευση του πολιτισμού της φτώχειας. Η Ελλάδα ήταν μια χώρα φτωχή, αλλά με ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού, με την έννοια του τρόπου ζωής και των αξιών. Θεωρώ πως η απότομη μετάβαση από τη φτώχεια στον εικονικό πλούτο γκρέμισε αυτό το σύστημα αξιών. Παραδείγματα: Θα συμφωνούσατε νομίζω πως το '60 η Ελλάδα είχε μια εικονική δημοκρατία. Και ότι τα Ανάκτορα ήταν ο βασικός παίκτης του πολιτικού παιχνιδιού. Να μου πείτε, όμως, ποιος ηγέτης τής τότε ΕΡΕ θα έβαζε στο ψηφοδέλτιό του τον Κώστα Λινοξυλάκη, που ήταν το μεγάλο ποδοσφαιρικό αστέρι της εποχής. Σήμερα ο Ζαγοράκης είναι ευρωβουλευτής. Επίσης να μου πει κάποιος ποιο κόμμα τής τότε Αριστεράς, δηλαδή της ΕΔΑ, θα περίμενε εναγωνίως την απάντηση του Γιάννη Γκιωνάκη να μπει στο ψηφοδέλτιο, όπως σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ περίμενε τον Λαζόπουλο».
- Πάντως και το '50 και το '60 είχαμε λαδώματα, γραφειοκρατία και διαφθορά...
«Ναι, το πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα ξεκινά μετεμφυλιακά. Από το '81 και μετά όμως το σύστημα αυτό, αντί να καταπολεμηθεί, ενισχύθηκε! Και όταν το σύστημα αξιών δεν υπάρχει, οι θεσμοί είναι στον αέρα».
- Τι γνώμη έχετε για τη φυλάκιση των χρυσαυγιτών;
«Οποιος παρανομεί στην Ελλάδα πρέπει να βρίσκεται αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη. Η αντιμετώπιση όμως της Χ.Α. ως οντότητας δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο πολιτικά. Θυμάμαι τον Τούρκο σατιρικό Αζίζ Νεσίν, τότε που πήγαινα Λύκειο στην Πόλη. Εβγαζε μια σατιρική εφημερίδα, τη "Μαύρη γάτα". Με το που κυκλοφορούσε, την επόμενη μέρα η Αστυνομία την απαγόρευε. Ε, την επόμενη εβδομάδα κυκλοφορούσε "Κατσαρή μαύρη γάτα", "Κουρεμένη μαύρη γάτα" κ.ο.κ. Ετσι την έβγαζε 4 ολόκληρα χρόνια, μέχρι που δεν άντεξε άλλο οικονομικά. Τι εμποδίζει αύριο να βγει η Χάλκινη Αυγή ή η Ασημένια Αυγή;».
Το Κέντρο Κινηματογράφου
- Διανύουμε δύσκολες εποχές. Γιατί αναλάβατε τώρα πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου;
«Γιατί τώρα είναι η ευτυχέστερη στιγμή του ελληνικού σινεμά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι αναγνώριση έχει στην Ευρώπη -και πόσο μεγάλο κομμάτι αυτής της αναγνώρισης αφορά τους νέους κινηματογραφιστές. Από κει και πέρα, το μόνο κριτήριό μου είναι αν μπορώ να βοηθήσω αυτή η άνθηση να διατηρηθεί».
- Μπορείτε; Διότι η αίσθηση είναι πως ό,τι κατάφεραν, το κατάφεραν μόνοι.
«Χαίρομαι που ξεκινάνε με δικά τους μέσα. Αλλά χαίρομαι επίσης που το ΕΚΚ είναι εκεί να τους στηρίξει. Και κάνετε λάθος αν πιστεύετε πως δεν τους στηρίζει. Τους στηρίζει και μάλιστα πολύ. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο θέατρο. Τα τελευταία χρόνια το ΕΚΚ κάνει τεράστιες προσπάθειες να του αποδίδεται η επιστροφή ΦΠΑ και το 1,5%. Η κρίση δημιούργησε μια περιέργεια για την ελληνική τέχνη. Αυτό, το υπουργείο πρέπει να το αξιοποιήσει. Και δεν έχω δει να το κάνει».
- Πείτε μου κάτι: σήμερα μπορείτε να ζείτε αποκλειστικά από τα βιβλία σας;
«Ναι. Δεν έχω άλλο επάγγελμα. Κατάφερα να γίνω επαγγελματίας συγγραφέας -και άργησα πολύ να ξεκινήσω».
- Εσείς τι θα λέγατε στην κόρη σας, τη Ζοζεφίνα, αν, όπως συνέβη με την κόρη του Χαρίτου, σας ανακοίνωνε πως σκοπεύει να μεταναστεύσει;
«Μα ήδη το έκανε. Ζει στην Πόλη εδώ και κάποια χρόνια. Πήγε βοηθός σε μια ταινία, της άρεσε και έμεινε. Και δεν προσπάθησα να τη μεταπείσω ποτέ. Βέβαια, ομολογώ πως ζει πολύ κοντά. Δεν πήγε στην Αφρική, όπως ήθελε η Κατερίνα του Χαρίτου. Και στην Πόλη είναι οι ρίζες της».
- Και ο Γερμανός, ο Ούλι, του βιβλίου σας;
«Δεν είναι όλοι οι Γερμανοί που διαβάζουν "Μπιλντ". Υπάρχουν και Γερμανοί κούκλοι!».
ΠΗΓΗ
*www.enet.gr
μιλά για την Ελλάδα του '50 και του '60, την Αριστερά, την κρίση, τους χρυσαυγίτες και την Αστυνομία, αλλά και για το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου
«Ο εικονικός πλούτος γκρέμισε το σύστημα αξιών μας»
«Η Αριστερά δεν είναι αντάξια των περιστάσεων, και σε όλο της το φάσμα. Το ΚΚΕ έχει ακαμψία, από τον ΣΥΡΙΖΑ λείπει η καθαρή γραμμή, η ΔΗΜΑΡ παραπαίει» * «Τώρα είναι η ευτυχέστερη στιγμή του ελληνικού σινεμά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι αναγνώριση έχει στην Ευρώπη. Αυτό, το υπουργείο πρέπει να το αξιοποιήσει»
Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ
Η συνάντησή μας με τον Πέτρο Μάρκαρη, που τυγχάνει και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, έγινε πριν ξεκινήσει η θλιβερή κόντρα στους κόλπους του ΕΚΚ (μεταξύ των υπόλοιπων μελών του Δ.Σ. και του γενικού διευθυντή Γρηγόρη Καραντινάκη). Την κόντρα αυτή ο γνωστός συγγραφέας δεν την έζησε από κοντά, μια και αμέσως μετά τη συνέντευξή μας έφυγε για την Αργεντινή. Αυτό προφανώς εξηγεί και τη «σιωπή» του όλο αυτό το διάστημα, σχετικά με τα τεκταινόμενα στο χώρο.
Αυτή τη φορά, στο νέο βιβλίο του Πέτρου Μάρκαρη, ο αστυνόμος Χαρίτος ψάχνει στο λεξικό του Δημητράκου τα συνώνυμα των λέξεων: «χρεοκοπία», «ναζισμός», «χαράτσι», «χρηματισμός», «γραφειοκρατία», «οικονομία».
Στους «Τίτλους τέλους» (εκδ. Γαβριηλίδης), τον επίλογο των βιβλίων του δημοφιλούς συγγραφέα για την κρίση, ο αστυνόμος Χαρίτος παίρνει πια τη συγκοινωνία για τη δουλειά του -πού λεφτά για βενζίνη... Και η Αδριανή είναι άκρως επινοητική στο να μαγειρεύει πεντανόστιμα μεν, οικονομικά δε εδέσματα (βλ. φασολάκια). Το βιβλίο μπαίνει γρήγορα στα βαθιά: η Κατερίνα, η κόρη του Χαρίτου, πέφτει θύμα ξυλοδαρμού από χρυσαυγίτες -και μάλιστα στην Ευελπίδων. Εχει στοχοποιηθεί, καθώς ως δικηγόρος υπερασπίζεται αλλοδαπούς. Ο Χαρίτος συνειδητοποιεί με φρίκη πως την επίθεση αυτή υπέθαλψαν κάποιοι από την ίδια την Αστυνομία. Και φυσικά έχουμε και φόνους. Κατά συρροήν. Ολοι τους έχουν μια υπογραφή: «Οι Ελληνες του '50».
Δεν προλαβαίνουμε να τον καλωσορίσουμε στο ραντεβού μας, και μια κοπέλα στο δρόμο τον αναγνωρίζει και του εκφράζει το θαυμασμό της. Μένουμε έκπληκτοι όταν μας λέει πως αυτό συμβαίνει και στην Ισπανία, αλλά και την Ιταλία. Λογικό. Τα βιβλία του έχουν αγαπηθεί κι εκεί. «Είναι σαν να περιγράφετε τη δική μας οικογένεια», του είπε ένας Ισπανός.
«Στις χώρες PIGS ταυτίζονται με όσα περιγράφω», μας λέει. «Αλλά και στην Αργεντινή συχνά με ρωτούν αν έχω ζήσει ποτέ εκεί. Στη Γερμανία δεν υπάρχει αυτή η επικοινωνία ταύτισης, αλλά αναγνώρισης και αντίληψης των προβλημάτων».
«Καιρός για κάτι ανάλαφρο!»
- Θα αντλήσετε από την κρίση και στο επόμενο βιβλίο σας;
«Ομολογώ πως θέλω πια να γράψω ένα ανάλαφρο βιβλίο γιατί έπηξα! Είναι δύσκολο να τα γράφεις όλ' αυτά. Γιατί, κακά τα ψέματα, σε πονάνε...».
- Και το επόμενο με τον Χαρίτο θα είναι;
«Ναι, βέβαια. Αλλά το δήλωσα και στους Γερμανούς: άλλη κρίση γιοκ! Και ξεράθηκαν στα γέλια».
Γιοκ στην κρίση της Ελλάδας βλέπετε;
«Ελπίζω. Αλλά δεν θα είναι εύκολο. Οταν λες "ξέρεις, μπήκα στις αγορές, έχω προοπτική ανάπτυξης", μέχρι να το νιώσει αυτό ο απλός πολίτης, η απόσταση είναι μεγάλη. Θέλει χρόνο. Κι εμείς δεν είμαστε Γερμανία, δεν έχουμε τη Siemens, δεν έχουμε την ισπανόφωνη Νότια Αμερική. Εχουμε μια μεσαία τάξη. Σ' αυτήν βασίστηκε η όποια ανάπτυξη είχε η ελληνική οικονομία. Οταν αυτή έχει γονατίσει, πού θα στηριχεί αυτή η ανάπτυξη;».
- Ο αστυνόμος Χαρίτος τι θα ψηφίσει στις επόμενες εκλογές;
«Ελα ντε. Ο Χαρίτος είναι ένας αντισυμβατικός συντηρητικός. Η πιο πιθανή για μένα εκδοχή είναι ότι δεν θα πάει να ψηφίσει. Ανήκει σε αυτούς που λένε: "Τι να ψηφίσω παιδιά, αφήστε με". Κι αυτό δεν εκφράζεται μόνο με μια στάση μακριά από την πολιτική, αλλά και με μια βαθύτερη απογοήτευση απέναντι στο πολιτικό σύστημα. Πολύ φοβάμαι πως η πολιτική τάξη της Ελλάδας, ολόκληρη, δεν έχει συνειδητοποιήσει την έκταση αυτής της απογοήτευσης. Εξ ου και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν τα πολιτικά κόμματα είναι πρωθύστερα».
- Και ο Ζήσης, ο ηλικιωμένος ιδεολόγος αγωνιστής φίλος του Χαρίτου;
«Ο Ζήσης, σε αυτήν τη συγκυρία, είτε δεν θα ψηφίσει τίποτε είτε θα ψηφίσει ΚΚΕ από μια συναισθηματική ταύτιση. Η πίστη αυτής της γενιάς, που έχει περάσει τα πάνδεινα, έχει μια σχεδόν θρησκευτική βάση. Οσο και να φωνάζουν και να διαμαρτύρονται, όσο απογοητευμένοι και να 'ναι, στο τέλος οδηγούνται σε αυτήν την εκδήλωση πίστης. Με τον ίδιο τρόπο που όσο κι αν θυμώνει ο πιστός με τον Θεό, στο τέλος πάει στην Εκκλησία -αυτό είναι το θεμέλιο της ύπαρξής του. Η τοποθέτηση αυτή δεν είναι πολιτική -είναι υπαρξιακή».
Εντονη η πόλωση
- Από το βιβλίο σας προκύπτει έντονα η αίσθηση πως τα πράγματα έχουν πολωθεί πολύ στην Ελλάδα.
«Ναι. Κι αυτό το φαινόμενο είναι πολύ ανησυχητικό, διότι αυτή η πόλωση, ιστορικά, ποτέ δεν είχε καλή κατάληξη στην Ελλάδα. Ομως τα κόμματα δεν το έχουν αντιληφθεί αυτό και ακόμα την επιστρατεύουν. Ομως, η αυτοδυναμία έχει λήξει. Συνεπώς, ο τρόπος να κυβερνηθεί η χώρα είναι οι κυβερνήσεις συνασπισμού. Και οι συνεργασίες απαιτούν συγκλίσεις. Η πόλωση δεν είναι σύγκλιση. Είναι μέτωπο».
- Η Αριστερά είναι αντάξια των περιστάσεων;
«Οχι. Και το λέω ευθέως. Και δεν είναι αντάξια σε όλο της το φάσμα. Διότι έχει ένα μονολιθικό και άκαμπτο ΚΚΕ, που δεν καταλαβαίνει ότι αυτή η ακαμψία είναι καταστροφική για τη γενικότερη εικόνα και σύγκλιση της Αριστεράς. Διότι η αξιωματική αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν έχει καθαρή γραμμή και το κάθε της κομμάτι πρεσβεύει και μια άλλη πολιτική. Διότι η ΔΗΜΑΡ, ένα κόμμα που διεκδικεί την ευρωπαϊκή αντίληψη της Αριστεράς, παραπαίει μία από δω και μία από κει. Η εικόνα αυτή έχει ορισμένες παραμέτρους: η αποσύνθεση των μεγάλων πολυσυλλεκτικών κομμάτων στην Ελλάδα δημιούργησε κεντρόφυγες πολιτικές δυνάμεις. Το ζήτημα είναι πως οι κεντρόφυγες δυνάμεις της Δεξιάς δεν έχουν πολλές προοπτικές συνεργασίας με τη Ν.Δ. Αντίθετα, οι κεντρόφυγες δυνάμεις από την Κεντροαριστερά έως την Αριστερά έχουν θέματα συγκλίσεων, αλλά δεν θέλουν να τα βάλουν στο τραπέζι λόγω του πουρισμού και της σύγχυσης πολιτικών που έχουν. Το αποτέλεσμα αυτής της εικόνας είναι ένα: η ψυχολογία που δημιουργείται στον ψηφοφόρο είναι να ψηφίζει εκτός αυτών των τάσεων. Οταν ας πούμε βλέπεις ένα κόμμα όπως το Ποτάμι, που ιδρύθηκε 8 εβδομάδες προ εκλογών, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς καθαρή ηγεσία, να παίρνει 6%, αυτό σημαίνει ότι ο ψηφοφόρος λέει: "Εξω από το παραδοσιακό σύστημα". Το ίδιο συμβαίνει και στην Ισπανία. Το κόμμα "Μπορούμε" (Povemos), που δημιουργήθηκε από έναν 35άρη καθηγητή, πήρε 8%».
- Κι εκεί έχουν ναζιστές;
«Οχι. Γιατί το κεντροδεξιό κόμμα της εξουσίας αντέχει ακόμα. Η πολυσυλλεκτικότητά του αντέχει. Το ίδιο φαινόμενο δεν είναι και ο Γκρίλο στην Ιταλία; Σε όσους συσχετίζουν την κρίση με την άνοδο της Χ.Α., απαντώ ως εξής: Η Αυστρία έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας σε όλη την Ευρώπη και από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα σε όλη την Ευρώπη. Κι έχει ένα ποσοστό ακροδεξιάς που κοντεύει το 30%. Η κρίση είναι;».
- Ναι, αλλά έχει μια παράδοση ως χώρα... Βλέπε Χίτλερ κ.λπ.
«Το πρόβλημα είναι άλλο. Ενας Ιταλός δημοσιογράφος μου είπε: "Πέτρο, έχεις καταλάβει ότι ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης έχει σιχαθεί την εναλλαγή μεταξύ Κεντροδεξιάς και Κεντροαριστεράς;"».
Η ξενοφοβία
- Και γιατί δεν στρέφεται προς τα αριστερά;
«Στην Αυστρία υπάρχει τεράστιο κίνημα εναντίον της μετανάστευσης. Μεγάλη ξενοφοβία. Ο ακροδεξιός, ο Στράχε, ξέρετε τι τους λέει; "Παιδιά, δεν περνούσαμε καλύτερα όταν η μόνη μας σύνδεση με διεθνείς οργανισμούς ήταν ο ΟΗΕ και τίποτε άλλο;". Εγώ έζησα στη Βιέννη στις αρχές του '60 και όντως ζούσαμε καλύτερα τότε. Εχει λοιπόν ακροατήριο γι' αυτό. Το πρόβλημα της Ευρώπης το έθεσε έγκαιρα ο Ζαν Μονέ πριν πεθάνει. Είπε: "Εκανα λάθος. Αν ήταν να ξανακάνω προσπάθεια για την ενοποίηση της Ευρώπης, θα ξεκινούσα από την πολιτική και τον πολιτισμό και όχι από τις αγορές". Τώρα φαίνεται το μεγάλο πρόβλημα. Σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη έχει κυριαρχήσει ένας οικονομικός κι όχι πολιτικός λόγος. Αλλά δεν μπορείς να κερδίσεις τους πολίτες χωρίς έναν πολιτικό λόγο. Ετσι, ενισχύεται και η Ακροδεξιά, η οποία ναι μεν έχει έναν βάρβαρο και αποκρουστικό λόγο, αλλά έχει πολιτικό λόγο. Και ο πολιτικός λόγος δεν αντιμετωπίζεται με οικονομικούς όρους».
- Ας πάμε λίγο στο βιβλίο. Υπάρχουν σήμερα δικηγόροι αλλοδαπών που έχουν γίνει στόχοι;
«Εχουν μεγάλο πρόβλημα. Είναι στοχοποιημένοι, κι όχι μόνο από χρυσαυγίτες, αλλά και από Ελληνες, που λένε: "Υπερασπίζεστε τους μετανάστες εναντίον μας!". Βέβαια πολλοί μετανάστες δεν τολμούν να πάνε σε δικηγόρο. Σου λένε άσ' το, θα μπλέξουμε χειρότερα. Ο χρόνος που χρειάζεται το δικαστικό σύστημα είναι τόσος που στο μεταξύ μπορεί να τους τσακίσουν. Φοβούνται».
- Μία από τα πιο ενδιαφέρουσες πτυχές που θίγετε στο βιβλίο είναι οι αντιφάσεις εντός Αστυνομίας...
«Διότι υπάρχει μια διάχυτη αντίληψη στην Αριστερά ότι όλοι οι αστυνομικοί είναι χρυσαυγίτες και φασίστες. Δεν είναι. Λυπάμαι, κάνουν λάθος. Είναι ένα τεράστιο σώμα που έχει μέσα του όλες τις τάσεις. Από τον συντηρητικό απολιτίκ Χαρίτο μέχρι τους χρυσαυγίτες, και μέχρι τους αστυνομικούς που σου λένε κάνω τη δουλειά μου κι αν κάποιοι αστυνομικοί είναι παράνομοι, τους συλλαμβάνω. Παγκοσμίως, οι αστυνομικοί είναι μικροαστοί. Και τα μικροαστικά στρώματα είναι πολύ συντηρητικά. Ο Χαρίτος έχει να αντιπαλέψει αυτήν την αντίληψη ακόμα και από τους οικείους του. Αλλά την ίδια στιγμή φοβάται αυτούς που τον κοιτούν στραβά που η κόρη του υπερασπίζεται ξένους».
- Μου έκανε εντύπωση πως ακόμα και στο Κέντρο Αστέγων εμφανίζονται κάποιοι ρατσιστές.
«Μα έχω ακούσει περιπτώσεις Ελλήνων σε άσυλα αστέγων που σου λένε για τους ξένους: "Εγώ δεν τους θέλω εδώ μέσα αυτούς!". Αρχίζουν να μπαίνουν και εκεί όλες οι προκαταλήψεις».
Επιστροφή στο '50
- Πιστεύετε πραγματικά ότι θα βοηθούσε αυτή τη στιγμή τη χώρα η «επιστροφή» στην Ελλάδα του '50 και του '60;
«Πιστεύω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουμε σήμερα είναι η κατάρρευση του πολιτισμού της φτώχειας. Η Ελλάδα ήταν μια χώρα φτωχή, αλλά με ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού, με την έννοια του τρόπου ζωής και των αξιών. Θεωρώ πως η απότομη μετάβαση από τη φτώχεια στον εικονικό πλούτο γκρέμισε αυτό το σύστημα αξιών. Παραδείγματα: Θα συμφωνούσατε νομίζω πως το '60 η Ελλάδα είχε μια εικονική δημοκρατία. Και ότι τα Ανάκτορα ήταν ο βασικός παίκτης του πολιτικού παιχνιδιού. Να μου πείτε, όμως, ποιος ηγέτης τής τότε ΕΡΕ θα έβαζε στο ψηφοδέλτιό του τον Κώστα Λινοξυλάκη, που ήταν το μεγάλο ποδοσφαιρικό αστέρι της εποχής. Σήμερα ο Ζαγοράκης είναι ευρωβουλευτής. Επίσης να μου πει κάποιος ποιο κόμμα τής τότε Αριστεράς, δηλαδή της ΕΔΑ, θα περίμενε εναγωνίως την απάντηση του Γιάννη Γκιωνάκη να μπει στο ψηφοδέλτιο, όπως σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ περίμενε τον Λαζόπουλο».
- Πάντως και το '50 και το '60 είχαμε λαδώματα, γραφειοκρατία και διαφθορά...
«Ναι, το πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα ξεκινά μετεμφυλιακά. Από το '81 και μετά όμως το σύστημα αυτό, αντί να καταπολεμηθεί, ενισχύθηκε! Και όταν το σύστημα αξιών δεν υπάρχει, οι θεσμοί είναι στον αέρα».
- Τι γνώμη έχετε για τη φυλάκιση των χρυσαυγιτών;
«Οποιος παρανομεί στην Ελλάδα πρέπει να βρίσκεται αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη. Η αντιμετώπιση όμως της Χ.Α. ως οντότητας δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο πολιτικά. Θυμάμαι τον Τούρκο σατιρικό Αζίζ Νεσίν, τότε που πήγαινα Λύκειο στην Πόλη. Εβγαζε μια σατιρική εφημερίδα, τη "Μαύρη γάτα". Με το που κυκλοφορούσε, την επόμενη μέρα η Αστυνομία την απαγόρευε. Ε, την επόμενη εβδομάδα κυκλοφορούσε "Κατσαρή μαύρη γάτα", "Κουρεμένη μαύρη γάτα" κ.ο.κ. Ετσι την έβγαζε 4 ολόκληρα χρόνια, μέχρι που δεν άντεξε άλλο οικονομικά. Τι εμποδίζει αύριο να βγει η Χάλκινη Αυγή ή η Ασημένια Αυγή;».
Το Κέντρο Κινηματογράφου
- Διανύουμε δύσκολες εποχές. Γιατί αναλάβατε τώρα πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου;
«Γιατί τώρα είναι η ευτυχέστερη στιγμή του ελληνικού σινεμά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι αναγνώριση έχει στην Ευρώπη -και πόσο μεγάλο κομμάτι αυτής της αναγνώρισης αφορά τους νέους κινηματογραφιστές. Από κει και πέρα, το μόνο κριτήριό μου είναι αν μπορώ να βοηθήσω αυτή η άνθηση να διατηρηθεί».
- Μπορείτε; Διότι η αίσθηση είναι πως ό,τι κατάφεραν, το κατάφεραν μόνοι.
«Χαίρομαι που ξεκινάνε με δικά τους μέσα. Αλλά χαίρομαι επίσης που το ΕΚΚ είναι εκεί να τους στηρίξει. Και κάνετε λάθος αν πιστεύετε πως δεν τους στηρίζει. Τους στηρίζει και μάλιστα πολύ. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στο θέατρο. Τα τελευταία χρόνια το ΕΚΚ κάνει τεράστιες προσπάθειες να του αποδίδεται η επιστροφή ΦΠΑ και το 1,5%. Η κρίση δημιούργησε μια περιέργεια για την ελληνική τέχνη. Αυτό, το υπουργείο πρέπει να το αξιοποιήσει. Και δεν έχω δει να το κάνει».
- Πείτε μου κάτι: σήμερα μπορείτε να ζείτε αποκλειστικά από τα βιβλία σας;
«Ναι. Δεν έχω άλλο επάγγελμα. Κατάφερα να γίνω επαγγελματίας συγγραφέας -και άργησα πολύ να ξεκινήσω».
- Εσείς τι θα λέγατε στην κόρη σας, τη Ζοζεφίνα, αν, όπως συνέβη με την κόρη του Χαρίτου, σας ανακοίνωνε πως σκοπεύει να μεταναστεύσει;
«Μα ήδη το έκανε. Ζει στην Πόλη εδώ και κάποια χρόνια. Πήγε βοηθός σε μια ταινία, της άρεσε και έμεινε. Και δεν προσπάθησα να τη μεταπείσω ποτέ. Βέβαια, ομολογώ πως ζει πολύ κοντά. Δεν πήγε στην Αφρική, όπως ήθελε η Κατερίνα του Χαρίτου. Και στην Πόλη είναι οι ρίζες της».
- Και ο Γερμανός, ο Ούλι, του βιβλίου σας;
«Δεν είναι όλοι οι Γερμανοί που διαβάζουν "Μπιλντ". Υπάρχουν και Γερμανοί κούκλοι!».
ΠΗΓΗ
*www.enet.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Κυρ 10 Αυγ - 20:00
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΩΤΑΚΗΣ
Οι Ελληνες ζουν απομονωμένοι, λίγες οι ανοιχτές πόρτες και οι ανοιχτές αγκαλιές
Με την προτροπή «ακυρώστε όσους θανάτους μπορείτε...», την παραδοχή ότι «η εσωτερική συνοχή είναι ένα διαχρονικό ζητούμενο και δεν ακουμπάει μόνο στη σύγχρονη ζωή» και την αποδοχή ότι «οι καταθλιπτικοί ήρωές μου δεν είναι στην πραγματικότητα ούτε νικητές ούτε ηττημένοι, αρνούνται πεισματικά να πάρουν μέρος στον ανθρώπινο θίασο, που πασχίζει να τους εντάξει στους κόλπους του», ο Δημήτρης Σωτάκης, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς αυτής της εποχής, μιλά για το καινούργιο βιβλίο του, την «Ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον», και, φυσικά, για την εποχή: την παραφωνία και την κατάθλιψή της, τη μοναξιά της, την εσωστρέφεια και τον κατακερματισμό της.
Τοποθετώντας στην ακύρωση του θεσμού της κοινότητας την καρδιά της κρίσης. Διαπιστώνοντας «εδώ και καιρό ότι οι Ελληνες ζουν σχεδόν απομονωμένοι ο ένας απ' τον άλλον, βουλιάζουν στον βούρκο της προσωπικής τους και μόνο προοπτικής». «Κανένα "μοίρασμα", λίγες ανοιχτές πόρτες, λίγες ανοιχτές αγκαλιές. Αυτή είναι η κρίση».
Γιατί επιλέξατε να αναστήσετε τον Μάικλ Τζάκσον;
Η απόφαση ήταν σχεδόν αντανακλαστική. Ο Τζάκσον, ως μία φιγούρα σχεδόν γραφική, διέθετε το σωστό εκτόπισμα για να χαρτογραφηθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια το παράδοξο της ιστορίας, δηλαδή η ασύμβατη συνάντηση ενός καθημερινού ανθρώπου με ένα δημοφιλές σύμβολο. Στην ουσία, η παρουσία του και μόνο είναι αρκετή για να δυναμιτίσει, ακόμη -θα έλεγα- να σαμποτάρει την πλοκή του μυθιστορήματος.
Με το καινούργιο βιβλίο επιστρέφουμε στις παλιές μας αγάπες, στη μουσική;
Μάλλον όχι, τουλάχιστον όχι συνειδητά. Σαφώς και ο Μάικλ Τζάκσον λειτουργεί συνειρμικά ως μια μουσική νότα στο μυαλό όλων, όμως το βιβλίο είναι μάλλον μια σιωπηρή κραυγή για την κατάθλιψη, την ανάγκη της φιλίας, τον αυτισμό του σύγχρονου ανθρώπου. Ή ακόμη και μια ανθρωποκεντρική ματιά προς τις συνθήκες που γεννούν την κατάθλιψη και την ψυχική δυσφορία εκ προοιμίου.
Από «Το σπίτι» έως την «Ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον» τι έχει αλλάξει στις εμμονές, στα βιβλία, στη ζωή και στη δική σας ζωή;
Μέσα μου έχουν αλλάξει πολλά, στους ήρωές μου επίσης, ωστόσο η υγιής, θα έλεγα, αγωνία ενός συγγραφέα να ακούσει την ηχώ της φωνής του όσο το δυνατόν μακρύτερα, τον αναγκάζει, κατά κάποιον τρόπο, να επανέρχεται στις ίδιες θεματικές παραμέτρους, περιγράφοντας ή «φωνάζοντας» τις ίδιες ανησυχίες, με απώτερο στόχο την επικοινωνία με τους αναγνώστες. Στη δική μου περίπτωση, οι εμμονές, οι οποίες δίχως αμφιβολία έχουν υπάρξει μια ισχυρή παράμετρος στη δουλειά μου, έχουν με τα χρόνια υποχωρήσει και μάλλον έχω απαλλαγεί απ' αυτές και στην προσωπική μου ζωή. Τα βιβλία μου έχουν μάλλον αποκτήσει μια χειροπιαστή αγωνία για τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη ζωή μας, πού πηγαίνει τελικά αυτό το προσωπικό όχημα που ονομάζουμε «Εαυτό».
Η εποχή μας είναι καταθλιπτική εποχή;
Εν δυνάμει ναι, αφού η μοναξιά έχει απλωθεί σε ό,τι ακουμπάμε. Οι περισσότεροι, κλεισμένοι στο καβούκι τους, μηρυκάζουν μια ηλεκτρονική, παράξενη ζωή, γεμάτη επίπλαστες απολαύσεις και μεγάλες δόσεις ακύρωσης της πραγματικότητας. Αν σε όλα αυτά, προσθέσουμε και κάποια σημαντικά, περισσότερο «λειτουργικά», προβλήματα, το οικονομικό, τους φασίστες που (νομίζουν ότι) μας έχουν περικυκλώσει, τότε ναι, διανύουμε μια καταθλιπτική εποχή.
Μια κατακερματισμένη εποχή; Πόσο μπορεί κάποιος να διατηρήσει την εσωτερική συνοχή του στη δική μας εποχή;
Θεωρώ ότι η εσωτερική συνοχή είναι ένα διαχρονικό ζητούμενο και δεν ακουμπάει μόνο στη σύγχρονη ζωή. Κατά κάποιον τρόπο, η εσωτερική συνοχή μπορεί να είναι και το ίδιο το νόημα της ζωής, του αυτοσεβασμού και της πληρότητας. Αλλά πώς να διατηρήσεις έναν εαυτό ο οποίος πνίγεται μέσα στο μάταιο κυνήγι της ευτυχίας, στη ματαιοδοξία και στην αυταπάτη;
Είναι «παράφωνη» εποχή;
Είναι παράφωνη, αλλά ευτυχώς ακόμα γεννιούνται καλλίφωνοι άνθρωποι και μπορούμε να ελπίζουμε. Η ζωή η ίδια είναι παράφωνη, συχνά μάλιστα ουρλιάζει εκκωφαντικά στ' αυτιά μας, όμως εμείς οφείλουμε να περιμένουμε τα πιο γλυκά της τραγούδια.
Οταν ξαναθυμάμαι «Το θαύμα της αναπνοής» μου κόβεται η ανάσα. Είναι τόσο προφητικό! Η καταναλωτική μανία που μας κόβει κυριολεκτικά την αναπνοή, κύριε Σωτάκη, από πότε είχε αρχίσει η κρίση;
Η κρίση ξεκινάει από τότε που ακυρώνεται ο θεσμός της κοινότητας και δυστυχώς στην Ελλάδα αυτό συμβαίνει εδώ και καιρό. Εγώ διαπιστώνω εδώ και καιρό ότι οι Ελληνες ζουν σχεδόν απομονωμένοι ο ένας απ' τον άλλον, βουλιάζουν στον βούρκο της προσωπικής τους και μόνο προοπτικής. Δεν σας κρύβω ότι και εγώ δοκιμάζω έντονα αυτό το συναίσθημα, αισθάνομαι να μην ανήκω πουθενά, ζω μόνος ή έστω με μερικούς αγαπημένους ανθρώπους, αλλά μετά τίποτα. Κανένα «μοίρασμα», λίγες ανοιχτές πόρτες, λίγες ανοιχτές αγκαλιές. Αυτή είναι η κρίση.
Εσείς; Είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος στη ζωή;
Είμαι αισιόδοξος. Μέσα μου είναι εγκατεστημένη μια δυνατή λάμψη χαράς και ευδαιμονίας, όμως οι ρωγμές είναι πολλές και συχνές, το σκοτάδι με επισκέπτεται συχνά, προσπαθεί να με διαλύσει αλλά επανέρχομαι.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού, λένε. Υπάρχει καλό που θα βγει απ' αυτή την εποχή;
Ναι, η δυσκολία πάντα κρύβει νοσταλγία. Και οι Τέχνες, ήδη πολλές παράμετροι της κρίσης έχουν αποτυπωθεί σε διάφορες μορφές Τέχνης, και φυσικά και στη λογοτεχνία.
Το πιο απαισιόδοξο και το αισιόδοξο σενάριο έκβασης;
Το πιο απαισιόδοξο θα έλεγα ότι είναι η παθητική αποδοχή. Σήμερα είναι Παρασκευή, Σάββατο, δεν έχω ιδέα, ήρθε αυτή η δύσκολη περίοδος, έφυγε, εγώ δεν θυμάμαι καν πού ήμουν. Εχω την εντύπωση ότι θα είναι πιο ευτυχείς όσοι «κατάλαβαν» τι συνέβη. Δεν βλέπω κάτι άλλο απαισιόδοξο, γιατί η κρίση θα περάσει, κι αυτό θα γίνει με μαθηματική ακρίβεια, όπως με μαθηματική ακρίβεια θα αποχωρήσουμε κι εμείς από τη ζωή μας. Το αισιόδοξο σενάριο είναι η άμεση αλλαγή ατμόσφαιρας, δεν αντέχω άλλο σκοτεινιά και ταξιτζήδες προφήτες της καταστροφής.
Τι θεωρείτε γενναιότητα και τι επανάσταση στις μέρες μας;
Γενναιότητα, χωρίς δεύτερη σκέψη, είναι να αποδεχτούμε ποιοι είμαστε, να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να υποψιαστούμε, έστω, για λίγο, ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που αντικρίζουμε. Το ίδιο αποτελεί και την επανάσταση.
«Παραφυλάει το απόγευμα της Κυριακής, μας βλέπει από μακριά και τρίβει τα χέρια του». Γιατί ειδικά «το απόγευμα της Κυριακής»;
Το απόγευμα της Κυριακής, ναι... ποιος θα αρνηθεί ότι πρόκειται μάλλον για ένα παιδικό κατάλοιπο, παραμονεύει η Δευτέρα, το σχολείο, οι υποχρεώσεις. Το συγκεκριμένο κομμάτι του βιβλίου, στην ουσία, ρίχνει φως σε αυτό ακριβώς, την ασθένεια της τυραννικής επανάληψης της κάθε μέρας, της κάθε ζωής.
«Ο θάνατος των ανθρώπων» πώς θα μπορούσε, έστω συμβολικά, να ανασταλεί;
Με αυτή την προτροπή θα κλείσω: «Ακυρώστε όσους θανάτους μπορείτε...».
Ελένη Γκίκα
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Οι Ελληνες ζουν απομονωμένοι, λίγες οι ανοιχτές πόρτες και οι ανοιχτές αγκαλιές
Με την προτροπή «ακυρώστε όσους θανάτους μπορείτε...», την παραδοχή ότι «η εσωτερική συνοχή είναι ένα διαχρονικό ζητούμενο και δεν ακουμπάει μόνο στη σύγχρονη ζωή» και την αποδοχή ότι «οι καταθλιπτικοί ήρωές μου δεν είναι στην πραγματικότητα ούτε νικητές ούτε ηττημένοι, αρνούνται πεισματικά να πάρουν μέρος στον ανθρώπινο θίασο, που πασχίζει να τους εντάξει στους κόλπους του», ο Δημήτρης Σωτάκης, ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς αυτής της εποχής, μιλά για το καινούργιο βιβλίο του, την «Ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον», και, φυσικά, για την εποχή: την παραφωνία και την κατάθλιψή της, τη μοναξιά της, την εσωστρέφεια και τον κατακερματισμό της.
Τοποθετώντας στην ακύρωση του θεσμού της κοινότητας την καρδιά της κρίσης. Διαπιστώνοντας «εδώ και καιρό ότι οι Ελληνες ζουν σχεδόν απομονωμένοι ο ένας απ' τον άλλον, βουλιάζουν στον βούρκο της προσωπικής τους και μόνο προοπτικής». «Κανένα "μοίρασμα", λίγες ανοιχτές πόρτες, λίγες ανοιχτές αγκαλιές. Αυτή είναι η κρίση».
Γιατί επιλέξατε να αναστήσετε τον Μάικλ Τζάκσον;
Η απόφαση ήταν σχεδόν αντανακλαστική. Ο Τζάκσον, ως μία φιγούρα σχεδόν γραφική, διέθετε το σωστό εκτόπισμα για να χαρτογραφηθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια το παράδοξο της ιστορίας, δηλαδή η ασύμβατη συνάντηση ενός καθημερινού ανθρώπου με ένα δημοφιλές σύμβολο. Στην ουσία, η παρουσία του και μόνο είναι αρκετή για να δυναμιτίσει, ακόμη -θα έλεγα- να σαμποτάρει την πλοκή του μυθιστορήματος.
Με το καινούργιο βιβλίο επιστρέφουμε στις παλιές μας αγάπες, στη μουσική;
Μάλλον όχι, τουλάχιστον όχι συνειδητά. Σαφώς και ο Μάικλ Τζάκσον λειτουργεί συνειρμικά ως μια μουσική νότα στο μυαλό όλων, όμως το βιβλίο είναι μάλλον μια σιωπηρή κραυγή για την κατάθλιψη, την ανάγκη της φιλίας, τον αυτισμό του σύγχρονου ανθρώπου. Ή ακόμη και μια ανθρωποκεντρική ματιά προς τις συνθήκες που γεννούν την κατάθλιψη και την ψυχική δυσφορία εκ προοιμίου.
Από «Το σπίτι» έως την «Ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον» τι έχει αλλάξει στις εμμονές, στα βιβλία, στη ζωή και στη δική σας ζωή;
Μέσα μου έχουν αλλάξει πολλά, στους ήρωές μου επίσης, ωστόσο η υγιής, θα έλεγα, αγωνία ενός συγγραφέα να ακούσει την ηχώ της φωνής του όσο το δυνατόν μακρύτερα, τον αναγκάζει, κατά κάποιον τρόπο, να επανέρχεται στις ίδιες θεματικές παραμέτρους, περιγράφοντας ή «φωνάζοντας» τις ίδιες ανησυχίες, με απώτερο στόχο την επικοινωνία με τους αναγνώστες. Στη δική μου περίπτωση, οι εμμονές, οι οποίες δίχως αμφιβολία έχουν υπάρξει μια ισχυρή παράμετρος στη δουλειά μου, έχουν με τα χρόνια υποχωρήσει και μάλλον έχω απαλλαγεί απ' αυτές και στην προσωπική μου ζωή. Τα βιβλία μου έχουν μάλλον αποκτήσει μια χειροπιαστή αγωνία για τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη ζωή μας, πού πηγαίνει τελικά αυτό το προσωπικό όχημα που ονομάζουμε «Εαυτό».
Η εποχή μας είναι καταθλιπτική εποχή;
Εν δυνάμει ναι, αφού η μοναξιά έχει απλωθεί σε ό,τι ακουμπάμε. Οι περισσότεροι, κλεισμένοι στο καβούκι τους, μηρυκάζουν μια ηλεκτρονική, παράξενη ζωή, γεμάτη επίπλαστες απολαύσεις και μεγάλες δόσεις ακύρωσης της πραγματικότητας. Αν σε όλα αυτά, προσθέσουμε και κάποια σημαντικά, περισσότερο «λειτουργικά», προβλήματα, το οικονομικό, τους φασίστες που (νομίζουν ότι) μας έχουν περικυκλώσει, τότε ναι, διανύουμε μια καταθλιπτική εποχή.
Μια κατακερματισμένη εποχή; Πόσο μπορεί κάποιος να διατηρήσει την εσωτερική συνοχή του στη δική μας εποχή;
Θεωρώ ότι η εσωτερική συνοχή είναι ένα διαχρονικό ζητούμενο και δεν ακουμπάει μόνο στη σύγχρονη ζωή. Κατά κάποιον τρόπο, η εσωτερική συνοχή μπορεί να είναι και το ίδιο το νόημα της ζωής, του αυτοσεβασμού και της πληρότητας. Αλλά πώς να διατηρήσεις έναν εαυτό ο οποίος πνίγεται μέσα στο μάταιο κυνήγι της ευτυχίας, στη ματαιοδοξία και στην αυταπάτη;
Είναι «παράφωνη» εποχή;
Είναι παράφωνη, αλλά ευτυχώς ακόμα γεννιούνται καλλίφωνοι άνθρωποι και μπορούμε να ελπίζουμε. Η ζωή η ίδια είναι παράφωνη, συχνά μάλιστα ουρλιάζει εκκωφαντικά στ' αυτιά μας, όμως εμείς οφείλουμε να περιμένουμε τα πιο γλυκά της τραγούδια.
Οταν ξαναθυμάμαι «Το θαύμα της αναπνοής» μου κόβεται η ανάσα. Είναι τόσο προφητικό! Η καταναλωτική μανία που μας κόβει κυριολεκτικά την αναπνοή, κύριε Σωτάκη, από πότε είχε αρχίσει η κρίση;
Η κρίση ξεκινάει από τότε που ακυρώνεται ο θεσμός της κοινότητας και δυστυχώς στην Ελλάδα αυτό συμβαίνει εδώ και καιρό. Εγώ διαπιστώνω εδώ και καιρό ότι οι Ελληνες ζουν σχεδόν απομονωμένοι ο ένας απ' τον άλλον, βουλιάζουν στον βούρκο της προσωπικής τους και μόνο προοπτικής. Δεν σας κρύβω ότι και εγώ δοκιμάζω έντονα αυτό το συναίσθημα, αισθάνομαι να μην ανήκω πουθενά, ζω μόνος ή έστω με μερικούς αγαπημένους ανθρώπους, αλλά μετά τίποτα. Κανένα «μοίρασμα», λίγες ανοιχτές πόρτες, λίγες ανοιχτές αγκαλιές. Αυτή είναι η κρίση.
Εσείς; Είστε αισιόδοξος ή απαισιόδοξος στη ζωή;
Είμαι αισιόδοξος. Μέσα μου είναι εγκατεστημένη μια δυνατή λάμψη χαράς και ευδαιμονίας, όμως οι ρωγμές είναι πολλές και συχνές, το σκοτάδι με επισκέπτεται συχνά, προσπαθεί να με διαλύσει αλλά επανέρχομαι.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού, λένε. Υπάρχει καλό που θα βγει απ' αυτή την εποχή;
Ναι, η δυσκολία πάντα κρύβει νοσταλγία. Και οι Τέχνες, ήδη πολλές παράμετροι της κρίσης έχουν αποτυπωθεί σε διάφορες μορφές Τέχνης, και φυσικά και στη λογοτεχνία.
Το πιο απαισιόδοξο και το αισιόδοξο σενάριο έκβασης;
Το πιο απαισιόδοξο θα έλεγα ότι είναι η παθητική αποδοχή. Σήμερα είναι Παρασκευή, Σάββατο, δεν έχω ιδέα, ήρθε αυτή η δύσκολη περίοδος, έφυγε, εγώ δεν θυμάμαι καν πού ήμουν. Εχω την εντύπωση ότι θα είναι πιο ευτυχείς όσοι «κατάλαβαν» τι συνέβη. Δεν βλέπω κάτι άλλο απαισιόδοξο, γιατί η κρίση θα περάσει, κι αυτό θα γίνει με μαθηματική ακρίβεια, όπως με μαθηματική ακρίβεια θα αποχωρήσουμε κι εμείς από τη ζωή μας. Το αισιόδοξο σενάριο είναι η άμεση αλλαγή ατμόσφαιρας, δεν αντέχω άλλο σκοτεινιά και ταξιτζήδες προφήτες της καταστροφής.
Τι θεωρείτε γενναιότητα και τι επανάσταση στις μέρες μας;
Γενναιότητα, χωρίς δεύτερη σκέψη, είναι να αποδεχτούμε ποιοι είμαστε, να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και να υποψιαστούμε, έστω, για λίγο, ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που αντικρίζουμε. Το ίδιο αποτελεί και την επανάσταση.
«Παραφυλάει το απόγευμα της Κυριακής, μας βλέπει από μακριά και τρίβει τα χέρια του». Γιατί ειδικά «το απόγευμα της Κυριακής»;
Το απόγευμα της Κυριακής, ναι... ποιος θα αρνηθεί ότι πρόκειται μάλλον για ένα παιδικό κατάλοιπο, παραμονεύει η Δευτέρα, το σχολείο, οι υποχρεώσεις. Το συγκεκριμένο κομμάτι του βιβλίου, στην ουσία, ρίχνει φως σε αυτό ακριβώς, την ασθένεια της τυραννικής επανάληψης της κάθε μέρας, της κάθε ζωής.
«Ο θάνατος των ανθρώπων» πώς θα μπορούσε, έστω συμβολικά, να ανασταλεί;
Με αυτή την προτροπή θα κλείσω: «Ακυρώστε όσους θανάτους μπορείτε...».
Ελένη Γκίκα
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Κυρ 10 Αυγ - 20:04
ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΓΙΑΚΟΜΠΣΟΝ
Η επιτυχία ενός βιβλίου είναι στο μυστήριο που κρύβει
Ο πολυβραβευμένος Βρετανός συγγραφέας, ο οποίος με άρθρο του στον Independent τάχθηκε υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα, βρέθηκε στη χώρα μας και μίλησε στον Θανάση Λάλα για τη ζωή, την τέχνη, τις εμμονές και τις επιρροές του
Μπορεί έξω να είναι καλοκαίρι και μέσα μας χειμώνας;
Για μένα όχι. Γιατί ποτέ δεν έχω καλοκαίρι μέσα μου, μόνο φθινόπωρο. Γεννήθηκα με φθινόπωρο μέσα μου.
Ποια η διαφορά μεταξύ καλοκαιριού, φθινοπώρου, άνοιξης και χειμώνα μέσα μας;
Φθινόπωρο σημαίνει ότι πλησιάζει κάτι στο τέλος του. Το φθινόπωρο περιέχει την απαραίτητη συνοδεία μελαγχολίας... Οταν ήμουν μικρός, σκεφτόμουν, σχεδόν εμμονικά, το τέλος των πραγμάτων, τον θάνατο.
Υπάρχει ακόμα και για το τέλος, τον θάνατο, ένας διασκεδαστικός τρόπος να μιλήσουμε;
Διασκεδαστικός τρόπος; Δεν μου αρέσει να διασκεδάζω. Κάνω αστεία, αλλά σοβαρά αστεία. Οταν ήμουν μικρός, όλοι ρωτούσαν τον πατέρα μου γιατί ήμουν τόσο σοβαρός, γιατί δεν γελούσα σχεδόν ποτέ.
Πού μεγαλώσατε και κάτω από ποιες συνθήκες;
Μεγάλωσα στο Μάντσεστερ, σε ένα εβραϊκό σπίτι, όχι φανατικά θρησκευόμενων εβραίων, χωρίς πολλά λεφτά. Φτωχοί, αλλά όχι εντελώς φτωχοί. Είχα μία ενδιαφέρουσα οικογένεια. Ο πατέρας έκανε πολλές δουλειές και μία από αυτές ήταν η δουλειά του «μάγου». Ηταν όμως πολύ κακός «μάγος». Ντρεπόμουν γι' αυτόν, ντρεπόμουν γιατί δεν ήταν καλός. Αλλά είχε πολλή πλάκα ως άνθρωπος. Οπου κι αν πηγαίναμε, όλοι τον αγαπούσαν. Ηταν αυτό που λέμε πλακατζής, έξω καρδιά. Ενιωθα πως ποτέ δεν θα γίνω σαν κι αυτόν... Καλός, όμορφος, γενναιόδωρος, αστείος ακόμα και μαγικός λόγω αδεξιότητας.
Συγγραφέας γίνεται ο δυστυχής
Γεννιέσαι ή γίνεσαι συγγραφέας;
Εάν δεν είσαι ευχαριστημένος με τον κόσμο γύρω σου, έχεις πολλές πιθανότητες να γίνεις συγγραφέας, μουσικός, ζωγράφος, καλλιτέχνης. Ο καλλιτέχνης μέσω της Τέχνης ξαναδημιουργεί τον κόσμο.
Αρα μόνο ο δυστυχής μπορεί να γίνει συγγραφέας;
Ναι, και όσο πιο δυστυχής, τόσο καλύτερα. (γέλια)
Πότε καταλάβατε ότι μπορεί να γίνετε συγγραφέας;
Από πολύ μικρός. Μιλούσα πολύ καλά τη γλώσσα. Και ψυχαγωγούσα ακόμα και τους φίλους των γονιών μου μιλώντας. Οταν συνειδητοποίησα πως έκανα και τις φίλες της μητέρας μου να γελάνε, γυναίκες δηλαδή, σκέφτηκα ότι αυτή είναι η μεγάλη μου δύναμη.
Σας δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να γίνετε ευτυχισμένος και να πάψετε να είστε συγγραφέας;
Οχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι είχα ποτέ τάσεις αυτοκτονίας ή κάποια μορφή βαριάς κατάθλιψης. Ημουν, θα έλεγα, ανικανοποίητος, αχάριστος με τη ζωή που ζούσα. Γι' αυτό μου άρεσε να γράφω. Κάθε φορά που κάτι με ενοχλούσε, ήθελα να γράψω μια ιστορία. Στο μυαλό μου έγραφα μια ιστορία και αυτό έπαιρνε τη μορφή της εκδίκησης.
Υπάρχει μια στιγμή που είπατε το γράψιμο θα είναι το επάγγελμά μου; Με αυτό θα ζήσω;
Πάντα ήθελα να ζω από το γράψιμο, αλλά δεν ήμουν σίγουρος αν θα τα καταφέρω. Μου πήρε πολύ χρόνο για να ζήσω γράφοντας. Ηθελα να γράφω μυθιστορήματα όπως το «Πόλεμος και Ειρήνη», το «Εγκλημα και Τιμωρία». Τέτοια βιβλία ήθελα να γράφω και να ζω... Οταν όμως κατάλαβα ότι δεν πρόκειται να γράψω ποτέ τέτοιου είδους μυθιστορήματα, εκνευρίστηκα με τον εαυτό μου. Οταν αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο και έγινα καθηγητής. Και θα μπορούσα να είχα μείνει για πάντα καθηγητής...
Οταν τελειώσατε το πρώτο σας μυθιστόρημα, πώς νιώσατε συγκρίνοντάς το με το «Εγκλημα και Τιμωρία»;
Για μένα ήταν πιο σημαντικό που είχα γράψει και τελειώσει το δικό μου μυθιστόρημα. Δεν είχε σημασία αν ήταν αριστούργημα ή όχι. Ούτε ποια θα ήταν η θέση του στην ιστορία της λογοτεχνίας... Βέβαια δίκαιο το ερώτημά σου. Η σύγκριση σταματάει πολλούς καλλιτέχνες και δεν τους αφήνει να αναπτύξουν το ταλέντο τους. Πρέπει να ικανοποιείσαι με το λιγότερο και μετά σιγά σιγά βελτιώνεσαι. Και ο Ντοστογιέφσκι δεν έγραψε τα αριστουργήματά του κατευθείαν, το ίδιο και ο Τολστόι.
Πώς επιλέγετε μια ιστορία ανάμεσα σε τόσες άλλες;
Είναι μυστήριο. Δεν ξέρεις ποτέ τι θα γράψεις. Αρχίζεις να γράφεις γιατί απλώς θέλεις να γράψεις. Εμένα δεν μου αρέσει να μη γράφω. Σαν έναν ζωγράφο που παίζει με τα χρώματα, χωρίς να έχει κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό του. Ετσι κι εγώ αρχίζω, παίζοντας με τις λέξεις.
Πότε καταλαβαίνετε ότι το βιβλίο που γράφετε είναι σε καλό δρόμο;
Στη σελίδα 30 ή στις 10.000 λέξεις... Πάντα αυτό λέω στη γυναίκα μου: θα σου πω πώς πάει όταν φτάσω στη σελίδα 30. Εάν καταφέρεις και φτάσεις ως εκεί, μετά είσαι υποχρεωμένος να συνεχίσεις και να τελειώσεις.
Τι είναι οι εμμονές; Πώς προκύπτουν;
Δεν μπορώ να απαντήσω. Πολύ μεγάλη ερώτηση, για τον Θεό ίσως.
Τι είναι πιο καθοριστικό για να βρούμε τον δρόμο μας; Οι επιρροές ή οι επιλογές;
Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τις επιρροές μας. Είναι αυτό που είναι. Οι επιλογές είναι μια περίεργη λέξη. Πολλές φορές δεν ξέρουμε καν ότι κάνουμε επιλογές. Οσον αφορά το γράψιμο, είναι πολύ πιο μπερδεμένο. Γράφεις σαν να δουλεύεις στο σκοτάδι. Σε ένα τούνελ. Οταν γράφω, ψάχνω για το φως. Δεν ξέρω τι θέλω να κάνω, αλλά προσπαθώ να βρω τι θέλω να κάνω. Το ίδιο και με τους χαρακτήρες του βιβλίου... Πρέπει να ψάξω να τους βρω. Δεν πρέπει να έχεις πλήρη έλεγχο στο γράψιμο του βιβλίου. Τα καλύτερα έργα του κόσμου δημιουργήθηκαν μέσα στην αβεβαιότητα. Οταν γράφεις, δεν πρέπει να πιστεύεις σε τίποτα άλλο εκτός από το βιβλίο που γράφεις. Σαν η μόνη αλήθεια τη δεδομένη στιγμή να είναι αυτό. Ο μόνος σκοπός, ο Θεός ο ίδιος, να είναι αυτό το βιβλίο.
Υπάρχει μια στιγμή που οι ήρωες που φτιάχνετε για το βιβλίο αποκτούν μια ανεξαρτησία πέρα από τις συγγραφικές σας προθέσεις;
Φυσικά. Και πρέπει από κάποια στιγμή και μετά να είναι ανεξάρτητοι και όταν συμβαίνει αυτό είναι υπέροχο. Ετσι έγινε και με το πρώτο μου βιβλίο. Δεν είπα στον εαυτό μου αυτός ο ήρωας είναι ερωτευμένος με αυτόν τον ήρωα, δεν είχα αυτή την πολυτέλεια. Δεν με υπολόγισαν καθόλου οι ήρωες, για να μην πω ότι με αγνόησαν τελείως και ερωτεύτηκαν μεταξύ τους. Αλλά αυτό πρέπει να γίνεται στα καλά βιβλία. Είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα αν συμβεί. Τότε το βιβλίο θα σου δώσει τη δυνατότητα να σκεφτείς κάτι που ούτε καν θα το σκεφτόσουν. Δεν είναι μόνο οι χαρακτήρες, αλλά μερικές φορές και η πλοκή πάει αλλού από κει που είχες σκεφτεί να πάει. Είναι μεγάλη η στιγμή που γράφοντας ένα βιβλίο σού «φανερώνεται» μια σκέψη η οποία ούτε καν ήξερες ότι υπάρχει. Εάν καθίσεις από την αρχή και γράψεις τις σκέψεις σου για το θέμα του βιβλίου που θέλεις να γράψεις, τότε πριν γεννηθεί, επέρχεται ο θάνατός του. Η πλήρης αποτυχία ενός βιβλίου είναι ο πλήρης προγραμματισμός και η εκτελεσή του κατά γράμμα. Πιστεύω σε αυτό το μυστηριώδες που κρύβει το σκοτάδι.
Πιστεύετε πως υπάρχει ένα σκοτεινό κομμάτι του εαυτού μας που δεν θα το γνωρίσουμε ποτέ;
Κάθε μέρα το διαπιστώνω. Οπως και επιρροές που δεν ξέρουμε την καταγωγή τους. Στο σκοτάδι όλα δουλεύουν συστηματικά και μας επηρεάζουν χωρίς να το ξέρουμε.
Το ένστικτο έχει σχέση με όλα αυτά που λέμε;
Πολλοί με ρωτάνε πώς ξέρω πότε ένα βιβλίο πρέπει να τελειώσει... Το ένστικτο μου το λέει και το ακούω. Απλά ξέρεις ότι δεν υπάρχει συνέχεια και αυτό είναι το πιο ωραίο πράγμα όταν γράφεις ή με τις τέχνες γενικά. Δεν ζεις το τέλος, το διαισθάνεσαι. Σημασία στη ζωή γενικά έχει να συναντηθείς με αυτό που δεν ξέρεις, αλλά ζει και δουλεύει μέσα σου. Αυτό που υπάρχει μέσα σου αλλά δεν το ξέρεις, είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Οταν γράφω, γράφει για μένα ο καλύτερος εαυτός μου. Γενικά έχω απαίσιες πολιτικές απόψεις, είμαι γεμάτος προκαταλήψεις, βρίζω πολύ και συχνά, γίνομαι ειρωνικός σε σημείο αηδιαστικό, δεν σέβομαι όλους αυτούς που μπαίνουν στο Κοινοβούλιο. Οταν γράφεις, ευτυχώς, δεν κουβαλάς αυτές τις απόψεις σου στο γραφτό σου. Δουλεύεις με τον άλλο σου εαυτό. Γράφοντας έχεις πρόσβαση σε ένα άλλο επίπεδο του εαυτού σου και δεν είναι απλά και μόνο ότι εισέρχεσαι σε μία άλλη εκδοχή του εαυτού σου αλλά γράφει για σένα ένας άλλος άνθρωπος. Η τέχνη είναι η έκφραση του καλύτερου. Σοβαρή τέχνη είναι η σκεπτόμενη τέχνη.
Οι ήρωες όταν τελειώνει ένα βιβλίο τι γίνονται;
Παγώνουν στον χρόνο για πάντα. Εκεί που τους άφησες. Οι ήρωες δεν έχουν ζωή πέρα από το βιβλίο. Η τέχνη ολοκληρώνει και οι χαρακτήρες παγώνουν με την ολοκλήρωση. Δεν πεθαίνουν, παγώνουν.
Ετσι συμβαίνει και στη ζωή; Οταν τελειώνει μια σχέση, τελειώνει για σας;
Πιστεύω πως εάν η σχέση είναι ένα δράμα, για να σταματήσει το δράμα, θα πρέπει να σταματήσει και η σχέση. Η ζωή δεν συνεχίζεται μετά το τέλος του δράματος.
Η ευτυχία είναι κουσούρι των αστών
Ετυχε να κάνετε βόλτες έξω από τα όριά σας;
Εχω κάνει κάποιους γύρους σίγουρα. Αλλά αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να βρεις τα όριά σου. Ο μόνος τρόπος είναι πραγματικά να πάρεις κάποια ρίσκα στη ζωή, όταν είσαι νέος. Και τότε ανακαλύπτεις τη σχέση σου με τη λογική. Μπορεί να μη θέλεις τη λογική στη ζωή σου. Αυτό είναι μια έντιμη επιλογή. Το ότι θα ζήσω μια ανεύθυνη ζωή είναι μια έντιμη επιλογή. Εγώ όταν ήμουν νέος -μετά τις βόλτες που έκανα εκτός ορίωνσκέφτηκα πως θέλω να ζήσω μια ζωή δυστυχισμένη. Ηθελα να είμαι δυστυχισμένος, μου φαινόταν πιο ενδιαφέρον, πνευματικά πιο σωστό το να είσαι δυστυχισμένος και ανικανοποίητος από τη ζωή. Το να είσαι ευτυχισμένος, μου φαινόταν κάτι σαν κουσούρι των αστών. Τώρα βέβαια θέλω να είμαι ευτυχισμένος, αλλά αυτό είναι θέμα ηλικίας.
Υπάρχει μία άλλη σκέψη, ένας άλλος άνθρωπος, που να έχει επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτεστε; Υπάρχει μία πολύ δυνατή επιρροή στη ζωή σας;
Οχι μόνο μία. Νομίζω η αγάπη για τη λογοτεχνία με καθόρισε. Εχω ακούσει μόνο συγγραφείς στη ζωή μου. Ποτέ δεν άκουσα ιερείς ή ραβίνους ή φιλοσόφους ή πολιτικούς. Αλλά έχω ακούσει συγγραφείς που θεωρούνται και ακραίοι. Και απολαμβάνω να ακούω αυτές τις ακραίες και δυστυχισμένες φωνές καλλιτεχνών.
Ποια φωνή από αυτές ακούγεται ακόμα μέσα σας;
Είναι δύσκολο να πω. Ομως, ένας από τους συγγραφείς του οποίου ακούω ακόμα και σήμερα τις φωνές -και δεν είναι ένας συγγραφέας που γράφω με παρόμοιο στυλείναι ο Λόρενς. Τον άκουσα όταν ήμουν μικρό αγόρι, τον διάβασα όταν ήμουν νέος, μελέτησα όλη τη δουλειά του, τον δίδαξα και έχω γράψει πολύ γι' αυτόν. Πάντα ένιωθα απίστευτα πράγματα όταν τον διάβαζα. Κάθε βιβλίο του που διάβαζα, μου υπενθύμιζε πως η ζωή μου είναι ένα λάθος. Θα έπρεπε να ζήσω διαφορετικά. Τώρα βέβαια τον μισώ και πιστεύω ότι η ζωή μου ήταν σωστή και ίσως η ζωή η δική του να ήταν λάθος. Αυτό δείχνει ότι τελικώς στέκω στα μυαλά μου, σημαίνει ότι έχω μπει σε έναν διάλογο μαζί του και δεν άγομαι και φέρομαι από τον θαυμασμό μου. Ο διάλογος μαζί του είναι διαλογος μιας ζωής.
Θα θέλατε ένα γεύμα μαζί του;
Οχι όχι όχι. Νομίζω ότι είναι λάθος να γευματίζεις με ανθρώπους που θαυμάζεις. Αυτή η ιδέα του «Ονειρεύτηκα ότι θα συναντήσω τον Τολστόι» είναι για μένα κάτι τρομερό. Οι αναγνώστες δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι ο συγγραφέας ως φυσική οντότητα δεν είναι το βιβλίο που διάβασαν... Ο Λόρενς θα ήταν φριχτό άτομο από κοντά. Δεν θα είχε καμιά σχέση με τα βιβλία του.
Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που έχουν δει τα μάτια σας;
Μπορώ να σου πω πως αυτή είναι η πιο απίστευτη συνέντευξη που έχω κάνει ποτέ. Δεν έχω ξανακούσει τέτοιου είδους ερωτήσεις.
Το κόστος της επιτυχίας
Τι είναι για εσάς η επιτυχία;
Το να γράφω θαυμάσια βιβλία.
Ποιος αποφασίζει εάν ένα βιβλίο είναι θαυμάσιο;
Κυρίως οι αναγνώστες! Βέβαια μερικές φορές έχω γράψει ένα βιβλίο και έχω αισθανθεί ότι είναι αυτό που είναι. Αλλά είναι πολύ πολύ δύσκολο να είσαι ο μόνος θαυμαστής του εαυτού σου. Ετσι ελπίζεις ότι -αν έχεις γράψει κάτι πραγματικά υπέροχο και αισθάνεσαι ότι είναι υπέροχοθα ήταν καλά και ο υπόλοιπος κόσμος να αισθανθεί το ίδιο. Θέλεις να νιώσει τη χαρά σου κι ο αναγνώστης, την ίδια χαρά που είχες και εσύ όταν το έγραφες.
Υπάρχει κόστος στην επιτυχία;
Εξαρτάται από το πόσο μεγάλη είναι η επιτυχία. Υπάρχει ένα κόστος στην πρόωρη επιτυχία. Κανείς δεν πρέπει να πετυχαίνει νωρίς. Μετά και για πάντα θα κυνηγάς την επιτυχία. Η επιτυχία είναι καλό να χτίζεται σταδιακά.
Εχετε στο μυαλό σας έναν αναγνώστη για τον οποίο γράφετε;
Τον εαυτό μου!
Τι κουβαλάει ένας Εβραίος συγγραφέας που δεν κουβαλάνε οι άλλοι συγγραφείς;
Βρίσκεται σε μια μακρά διαφωνία με τον Θεό. Ο Θεός πρόσταξε να μη δημιουργούμε τέχνη. Κάθε φορά που ένας Εβραίος κάνει Τέχνη, είναι ανυπάκουος προς τον Θεό. Και αυτό είναι βλασφημία. Εάν είναι να βλασφημήσεις, βλασφήμησε για έναν καλό σκοπό, για έναν σοβαρό λόγο. Η βλασφημία έχει πολλές μορφές. Μην ξαναφτιάχνεις τον κόσμο. Αυτός είναι ο κόσμος και θα πρέπει να είσαι χαρούμενος και ικανοποιημένος με αυτόν. Οχι, δεν είμαι ικανοποιημένος με τον κόσμο, θα τον ξαναφτιάξω. Αυτομάτως, με το που λες κάτι τέτοιο, είσαι σε ανταγωνισμό με τον Θεό. Οι Εβραίοι, όλα αυτά τα παίρνουν πολύ σοβαρά. Η τέχνη είναι τα πάντα για μένα και έπρεπε ως Εβραίος να το ξεκαθαρίσω αυτό για να πορευτώ!
Σας ενοχλεί που ο κόσμος σάς χαρακτηρίζει: «Ο Ευρωπαίος Φίλιπ Ροθ»;
Στην αρχή ήταν πολύ κολακευτικό γιατί ο Ροθ είναι ένας εξαιρετικός συγγραφέας νομίζω ότι είναι ο καλύτερος εν ζωή συγγραφέας στον κόσμο. Κυρίως για προτάσεις. Εάν θες να μάθεις τον τρόπο να συνδυάζεις λέξεις για να φτιάξεις προτάσεις, συμβουλέψου τη δουλειά του Ροθ. Τον γνώρισα μία φορά πριν από χρόνια. Συμπέρασμα: ποτέ μη συναντάς τους ανθρώπους που θαυμάζεις!
Ηταν σκέτη απογοήτευση η συνάντησή σας;
Ναι. Αλλά πάντα σε απογοητεύουν οι άνθρωποι που θαυμάζεις όταν τους συναντάς. (γέλια)
Μια κοινωνία χωρίς βιβλία σε τι θα διαφέρει;
Καλή ερώτηση, ίσως να είναι το θέμα του επόμενου βιβλίου μου.
Τι είναι τέχνη;
Είναι η άρνηση της βεβαιότητας, της ιδεολογίας, της καταδίκης, είναι η εξερεύνηση του ποιοι είμαστε και πάντα γίνεται μέσα στο πλαίσιο ότι δεν θα μάθουμε ποτέ.
Σας ευχαριστώ.
Εγώ σας ευχαριστώ για τον απρόσμενο διάλογο που είχαμε!
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Η επιτυχία ενός βιβλίου είναι στο μυστήριο που κρύβει
Ο πολυβραβευμένος Βρετανός συγγραφέας, ο οποίος με άρθρο του στον Independent τάχθηκε υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα, βρέθηκε στη χώρα μας και μίλησε στον Θανάση Λάλα για τη ζωή, την τέχνη, τις εμμονές και τις επιρροές του
Μπορεί έξω να είναι καλοκαίρι και μέσα μας χειμώνας;
Για μένα όχι. Γιατί ποτέ δεν έχω καλοκαίρι μέσα μου, μόνο φθινόπωρο. Γεννήθηκα με φθινόπωρο μέσα μου.
Ποια η διαφορά μεταξύ καλοκαιριού, φθινοπώρου, άνοιξης και χειμώνα μέσα μας;
Φθινόπωρο σημαίνει ότι πλησιάζει κάτι στο τέλος του. Το φθινόπωρο περιέχει την απαραίτητη συνοδεία μελαγχολίας... Οταν ήμουν μικρός, σκεφτόμουν, σχεδόν εμμονικά, το τέλος των πραγμάτων, τον θάνατο.
Υπάρχει ακόμα και για το τέλος, τον θάνατο, ένας διασκεδαστικός τρόπος να μιλήσουμε;
Διασκεδαστικός τρόπος; Δεν μου αρέσει να διασκεδάζω. Κάνω αστεία, αλλά σοβαρά αστεία. Οταν ήμουν μικρός, όλοι ρωτούσαν τον πατέρα μου γιατί ήμουν τόσο σοβαρός, γιατί δεν γελούσα σχεδόν ποτέ.
Πού μεγαλώσατε και κάτω από ποιες συνθήκες;
Μεγάλωσα στο Μάντσεστερ, σε ένα εβραϊκό σπίτι, όχι φανατικά θρησκευόμενων εβραίων, χωρίς πολλά λεφτά. Φτωχοί, αλλά όχι εντελώς φτωχοί. Είχα μία ενδιαφέρουσα οικογένεια. Ο πατέρας έκανε πολλές δουλειές και μία από αυτές ήταν η δουλειά του «μάγου». Ηταν όμως πολύ κακός «μάγος». Ντρεπόμουν γι' αυτόν, ντρεπόμουν γιατί δεν ήταν καλός. Αλλά είχε πολλή πλάκα ως άνθρωπος. Οπου κι αν πηγαίναμε, όλοι τον αγαπούσαν. Ηταν αυτό που λέμε πλακατζής, έξω καρδιά. Ενιωθα πως ποτέ δεν θα γίνω σαν κι αυτόν... Καλός, όμορφος, γενναιόδωρος, αστείος ακόμα και μαγικός λόγω αδεξιότητας.
Συγγραφέας γίνεται ο δυστυχής
Γεννιέσαι ή γίνεσαι συγγραφέας;
Εάν δεν είσαι ευχαριστημένος με τον κόσμο γύρω σου, έχεις πολλές πιθανότητες να γίνεις συγγραφέας, μουσικός, ζωγράφος, καλλιτέχνης. Ο καλλιτέχνης μέσω της Τέχνης ξαναδημιουργεί τον κόσμο.
Αρα μόνο ο δυστυχής μπορεί να γίνει συγγραφέας;
Ναι, και όσο πιο δυστυχής, τόσο καλύτερα. (γέλια)
Πότε καταλάβατε ότι μπορεί να γίνετε συγγραφέας;
Από πολύ μικρός. Μιλούσα πολύ καλά τη γλώσσα. Και ψυχαγωγούσα ακόμα και τους φίλους των γονιών μου μιλώντας. Οταν συνειδητοποίησα πως έκανα και τις φίλες της μητέρας μου να γελάνε, γυναίκες δηλαδή, σκέφτηκα ότι αυτή είναι η μεγάλη μου δύναμη.
Σας δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να γίνετε ευτυχισμένος και να πάψετε να είστε συγγραφέας;
Οχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι είχα ποτέ τάσεις αυτοκτονίας ή κάποια μορφή βαριάς κατάθλιψης. Ημουν, θα έλεγα, ανικανοποίητος, αχάριστος με τη ζωή που ζούσα. Γι' αυτό μου άρεσε να γράφω. Κάθε φορά που κάτι με ενοχλούσε, ήθελα να γράψω μια ιστορία. Στο μυαλό μου έγραφα μια ιστορία και αυτό έπαιρνε τη μορφή της εκδίκησης.
Υπάρχει μια στιγμή που είπατε το γράψιμο θα είναι το επάγγελμά μου; Με αυτό θα ζήσω;
Πάντα ήθελα να ζω από το γράψιμο, αλλά δεν ήμουν σίγουρος αν θα τα καταφέρω. Μου πήρε πολύ χρόνο για να ζήσω γράφοντας. Ηθελα να γράφω μυθιστορήματα όπως το «Πόλεμος και Ειρήνη», το «Εγκλημα και Τιμωρία». Τέτοια βιβλία ήθελα να γράφω και να ζω... Οταν όμως κατάλαβα ότι δεν πρόκειται να γράψω ποτέ τέτοιου είδους μυθιστορήματα, εκνευρίστηκα με τον εαυτό μου. Οταν αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο και έγινα καθηγητής. Και θα μπορούσα να είχα μείνει για πάντα καθηγητής...
Οταν τελειώσατε το πρώτο σας μυθιστόρημα, πώς νιώσατε συγκρίνοντάς το με το «Εγκλημα και Τιμωρία»;
Για μένα ήταν πιο σημαντικό που είχα γράψει και τελειώσει το δικό μου μυθιστόρημα. Δεν είχε σημασία αν ήταν αριστούργημα ή όχι. Ούτε ποια θα ήταν η θέση του στην ιστορία της λογοτεχνίας... Βέβαια δίκαιο το ερώτημά σου. Η σύγκριση σταματάει πολλούς καλλιτέχνες και δεν τους αφήνει να αναπτύξουν το ταλέντο τους. Πρέπει να ικανοποιείσαι με το λιγότερο και μετά σιγά σιγά βελτιώνεσαι. Και ο Ντοστογιέφσκι δεν έγραψε τα αριστουργήματά του κατευθείαν, το ίδιο και ο Τολστόι.
Πώς επιλέγετε μια ιστορία ανάμεσα σε τόσες άλλες;
Είναι μυστήριο. Δεν ξέρεις ποτέ τι θα γράψεις. Αρχίζεις να γράφεις γιατί απλώς θέλεις να γράψεις. Εμένα δεν μου αρέσει να μη γράφω. Σαν έναν ζωγράφο που παίζει με τα χρώματα, χωρίς να έχει κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό του. Ετσι κι εγώ αρχίζω, παίζοντας με τις λέξεις.
Πότε καταλαβαίνετε ότι το βιβλίο που γράφετε είναι σε καλό δρόμο;
Στη σελίδα 30 ή στις 10.000 λέξεις... Πάντα αυτό λέω στη γυναίκα μου: θα σου πω πώς πάει όταν φτάσω στη σελίδα 30. Εάν καταφέρεις και φτάσεις ως εκεί, μετά είσαι υποχρεωμένος να συνεχίσεις και να τελειώσεις.
Τι είναι οι εμμονές; Πώς προκύπτουν;
Δεν μπορώ να απαντήσω. Πολύ μεγάλη ερώτηση, για τον Θεό ίσως.
Τι είναι πιο καθοριστικό για να βρούμε τον δρόμο μας; Οι επιρροές ή οι επιλογές;
Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για τις επιρροές μας. Είναι αυτό που είναι. Οι επιλογές είναι μια περίεργη λέξη. Πολλές φορές δεν ξέρουμε καν ότι κάνουμε επιλογές. Οσον αφορά το γράψιμο, είναι πολύ πιο μπερδεμένο. Γράφεις σαν να δουλεύεις στο σκοτάδι. Σε ένα τούνελ. Οταν γράφω, ψάχνω για το φως. Δεν ξέρω τι θέλω να κάνω, αλλά προσπαθώ να βρω τι θέλω να κάνω. Το ίδιο και με τους χαρακτήρες του βιβλίου... Πρέπει να ψάξω να τους βρω. Δεν πρέπει να έχεις πλήρη έλεγχο στο γράψιμο του βιβλίου. Τα καλύτερα έργα του κόσμου δημιουργήθηκαν μέσα στην αβεβαιότητα. Οταν γράφεις, δεν πρέπει να πιστεύεις σε τίποτα άλλο εκτός από το βιβλίο που γράφεις. Σαν η μόνη αλήθεια τη δεδομένη στιγμή να είναι αυτό. Ο μόνος σκοπός, ο Θεός ο ίδιος, να είναι αυτό το βιβλίο.
Υπάρχει μια στιγμή που οι ήρωες που φτιάχνετε για το βιβλίο αποκτούν μια ανεξαρτησία πέρα από τις συγγραφικές σας προθέσεις;
Φυσικά. Και πρέπει από κάποια στιγμή και μετά να είναι ανεξάρτητοι και όταν συμβαίνει αυτό είναι υπέροχο. Ετσι έγινε και με το πρώτο μου βιβλίο. Δεν είπα στον εαυτό μου αυτός ο ήρωας είναι ερωτευμένος με αυτόν τον ήρωα, δεν είχα αυτή την πολυτέλεια. Δεν με υπολόγισαν καθόλου οι ήρωες, για να μην πω ότι με αγνόησαν τελείως και ερωτεύτηκαν μεταξύ τους. Αλλά αυτό πρέπει να γίνεται στα καλά βιβλία. Είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα αν συμβεί. Τότε το βιβλίο θα σου δώσει τη δυνατότητα να σκεφτείς κάτι που ούτε καν θα το σκεφτόσουν. Δεν είναι μόνο οι χαρακτήρες, αλλά μερικές φορές και η πλοκή πάει αλλού από κει που είχες σκεφτεί να πάει. Είναι μεγάλη η στιγμή που γράφοντας ένα βιβλίο σού «φανερώνεται» μια σκέψη η οποία ούτε καν ήξερες ότι υπάρχει. Εάν καθίσεις από την αρχή και γράψεις τις σκέψεις σου για το θέμα του βιβλίου που θέλεις να γράψεις, τότε πριν γεννηθεί, επέρχεται ο θάνατός του. Η πλήρης αποτυχία ενός βιβλίου είναι ο πλήρης προγραμματισμός και η εκτελεσή του κατά γράμμα. Πιστεύω σε αυτό το μυστηριώδες που κρύβει το σκοτάδι.
Πιστεύετε πως υπάρχει ένα σκοτεινό κομμάτι του εαυτού μας που δεν θα το γνωρίσουμε ποτέ;
Κάθε μέρα το διαπιστώνω. Οπως και επιρροές που δεν ξέρουμε την καταγωγή τους. Στο σκοτάδι όλα δουλεύουν συστηματικά και μας επηρεάζουν χωρίς να το ξέρουμε.
Το ένστικτο έχει σχέση με όλα αυτά που λέμε;
Πολλοί με ρωτάνε πώς ξέρω πότε ένα βιβλίο πρέπει να τελειώσει... Το ένστικτο μου το λέει και το ακούω. Απλά ξέρεις ότι δεν υπάρχει συνέχεια και αυτό είναι το πιο ωραίο πράγμα όταν γράφεις ή με τις τέχνες γενικά. Δεν ζεις το τέλος, το διαισθάνεσαι. Σημασία στη ζωή γενικά έχει να συναντηθείς με αυτό που δεν ξέρεις, αλλά ζει και δουλεύει μέσα σου. Αυτό που υπάρχει μέσα σου αλλά δεν το ξέρεις, είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου. Οταν γράφω, γράφει για μένα ο καλύτερος εαυτός μου. Γενικά έχω απαίσιες πολιτικές απόψεις, είμαι γεμάτος προκαταλήψεις, βρίζω πολύ και συχνά, γίνομαι ειρωνικός σε σημείο αηδιαστικό, δεν σέβομαι όλους αυτούς που μπαίνουν στο Κοινοβούλιο. Οταν γράφεις, ευτυχώς, δεν κουβαλάς αυτές τις απόψεις σου στο γραφτό σου. Δουλεύεις με τον άλλο σου εαυτό. Γράφοντας έχεις πρόσβαση σε ένα άλλο επίπεδο του εαυτού σου και δεν είναι απλά και μόνο ότι εισέρχεσαι σε μία άλλη εκδοχή του εαυτού σου αλλά γράφει για σένα ένας άλλος άνθρωπος. Η τέχνη είναι η έκφραση του καλύτερου. Σοβαρή τέχνη είναι η σκεπτόμενη τέχνη.
Οι ήρωες όταν τελειώνει ένα βιβλίο τι γίνονται;
Παγώνουν στον χρόνο για πάντα. Εκεί που τους άφησες. Οι ήρωες δεν έχουν ζωή πέρα από το βιβλίο. Η τέχνη ολοκληρώνει και οι χαρακτήρες παγώνουν με την ολοκλήρωση. Δεν πεθαίνουν, παγώνουν.
Ετσι συμβαίνει και στη ζωή; Οταν τελειώνει μια σχέση, τελειώνει για σας;
Πιστεύω πως εάν η σχέση είναι ένα δράμα, για να σταματήσει το δράμα, θα πρέπει να σταματήσει και η σχέση. Η ζωή δεν συνεχίζεται μετά το τέλος του δράματος.
Η ευτυχία είναι κουσούρι των αστών
Ετυχε να κάνετε βόλτες έξω από τα όριά σας;
Εχω κάνει κάποιους γύρους σίγουρα. Αλλά αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να βρεις τα όριά σου. Ο μόνος τρόπος είναι πραγματικά να πάρεις κάποια ρίσκα στη ζωή, όταν είσαι νέος. Και τότε ανακαλύπτεις τη σχέση σου με τη λογική. Μπορεί να μη θέλεις τη λογική στη ζωή σου. Αυτό είναι μια έντιμη επιλογή. Το ότι θα ζήσω μια ανεύθυνη ζωή είναι μια έντιμη επιλογή. Εγώ όταν ήμουν νέος -μετά τις βόλτες που έκανα εκτός ορίωνσκέφτηκα πως θέλω να ζήσω μια ζωή δυστυχισμένη. Ηθελα να είμαι δυστυχισμένος, μου φαινόταν πιο ενδιαφέρον, πνευματικά πιο σωστό το να είσαι δυστυχισμένος και ανικανοποίητος από τη ζωή. Το να είσαι ευτυχισμένος, μου φαινόταν κάτι σαν κουσούρι των αστών. Τώρα βέβαια θέλω να είμαι ευτυχισμένος, αλλά αυτό είναι θέμα ηλικίας.
Υπάρχει μία άλλη σκέψη, ένας άλλος άνθρωπος, που να έχει επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτεστε; Υπάρχει μία πολύ δυνατή επιρροή στη ζωή σας;
Οχι μόνο μία. Νομίζω η αγάπη για τη λογοτεχνία με καθόρισε. Εχω ακούσει μόνο συγγραφείς στη ζωή μου. Ποτέ δεν άκουσα ιερείς ή ραβίνους ή φιλοσόφους ή πολιτικούς. Αλλά έχω ακούσει συγγραφείς που θεωρούνται και ακραίοι. Και απολαμβάνω να ακούω αυτές τις ακραίες και δυστυχισμένες φωνές καλλιτεχνών.
Ποια φωνή από αυτές ακούγεται ακόμα μέσα σας;
Είναι δύσκολο να πω. Ομως, ένας από τους συγγραφείς του οποίου ακούω ακόμα και σήμερα τις φωνές -και δεν είναι ένας συγγραφέας που γράφω με παρόμοιο στυλείναι ο Λόρενς. Τον άκουσα όταν ήμουν μικρό αγόρι, τον διάβασα όταν ήμουν νέος, μελέτησα όλη τη δουλειά του, τον δίδαξα και έχω γράψει πολύ γι' αυτόν. Πάντα ένιωθα απίστευτα πράγματα όταν τον διάβαζα. Κάθε βιβλίο του που διάβαζα, μου υπενθύμιζε πως η ζωή μου είναι ένα λάθος. Θα έπρεπε να ζήσω διαφορετικά. Τώρα βέβαια τον μισώ και πιστεύω ότι η ζωή μου ήταν σωστή και ίσως η ζωή η δική του να ήταν λάθος. Αυτό δείχνει ότι τελικώς στέκω στα μυαλά μου, σημαίνει ότι έχω μπει σε έναν διάλογο μαζί του και δεν άγομαι και φέρομαι από τον θαυμασμό μου. Ο διάλογος μαζί του είναι διαλογος μιας ζωής.
Θα θέλατε ένα γεύμα μαζί του;
Οχι όχι όχι. Νομίζω ότι είναι λάθος να γευματίζεις με ανθρώπους που θαυμάζεις. Αυτή η ιδέα του «Ονειρεύτηκα ότι θα συναντήσω τον Τολστόι» είναι για μένα κάτι τρομερό. Οι αναγνώστες δυσκολεύονται να καταλάβουν ότι ο συγγραφέας ως φυσική οντότητα δεν είναι το βιβλίο που διάβασαν... Ο Λόρενς θα ήταν φριχτό άτομο από κοντά. Δεν θα είχε καμιά σχέση με τα βιβλία του.
Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που έχουν δει τα μάτια σας;
Μπορώ να σου πω πως αυτή είναι η πιο απίστευτη συνέντευξη που έχω κάνει ποτέ. Δεν έχω ξανακούσει τέτοιου είδους ερωτήσεις.
Το κόστος της επιτυχίας
Τι είναι για εσάς η επιτυχία;
Το να γράφω θαυμάσια βιβλία.
Ποιος αποφασίζει εάν ένα βιβλίο είναι θαυμάσιο;
Κυρίως οι αναγνώστες! Βέβαια μερικές φορές έχω γράψει ένα βιβλίο και έχω αισθανθεί ότι είναι αυτό που είναι. Αλλά είναι πολύ πολύ δύσκολο να είσαι ο μόνος θαυμαστής του εαυτού σου. Ετσι ελπίζεις ότι -αν έχεις γράψει κάτι πραγματικά υπέροχο και αισθάνεσαι ότι είναι υπέροχοθα ήταν καλά και ο υπόλοιπος κόσμος να αισθανθεί το ίδιο. Θέλεις να νιώσει τη χαρά σου κι ο αναγνώστης, την ίδια χαρά που είχες και εσύ όταν το έγραφες.
Υπάρχει κόστος στην επιτυχία;
Εξαρτάται από το πόσο μεγάλη είναι η επιτυχία. Υπάρχει ένα κόστος στην πρόωρη επιτυχία. Κανείς δεν πρέπει να πετυχαίνει νωρίς. Μετά και για πάντα θα κυνηγάς την επιτυχία. Η επιτυχία είναι καλό να χτίζεται σταδιακά.
Εχετε στο μυαλό σας έναν αναγνώστη για τον οποίο γράφετε;
Τον εαυτό μου!
Τι κουβαλάει ένας Εβραίος συγγραφέας που δεν κουβαλάνε οι άλλοι συγγραφείς;
Βρίσκεται σε μια μακρά διαφωνία με τον Θεό. Ο Θεός πρόσταξε να μη δημιουργούμε τέχνη. Κάθε φορά που ένας Εβραίος κάνει Τέχνη, είναι ανυπάκουος προς τον Θεό. Και αυτό είναι βλασφημία. Εάν είναι να βλασφημήσεις, βλασφήμησε για έναν καλό σκοπό, για έναν σοβαρό λόγο. Η βλασφημία έχει πολλές μορφές. Μην ξαναφτιάχνεις τον κόσμο. Αυτός είναι ο κόσμος και θα πρέπει να είσαι χαρούμενος και ικανοποιημένος με αυτόν. Οχι, δεν είμαι ικανοποιημένος με τον κόσμο, θα τον ξαναφτιάξω. Αυτομάτως, με το που λες κάτι τέτοιο, είσαι σε ανταγωνισμό με τον Θεό. Οι Εβραίοι, όλα αυτά τα παίρνουν πολύ σοβαρά. Η τέχνη είναι τα πάντα για μένα και έπρεπε ως Εβραίος να το ξεκαθαρίσω αυτό για να πορευτώ!
Σας ενοχλεί που ο κόσμος σάς χαρακτηρίζει: «Ο Ευρωπαίος Φίλιπ Ροθ»;
Στην αρχή ήταν πολύ κολακευτικό γιατί ο Ροθ είναι ένας εξαιρετικός συγγραφέας νομίζω ότι είναι ο καλύτερος εν ζωή συγγραφέας στον κόσμο. Κυρίως για προτάσεις. Εάν θες να μάθεις τον τρόπο να συνδυάζεις λέξεις για να φτιάξεις προτάσεις, συμβουλέψου τη δουλειά του Ροθ. Τον γνώρισα μία φορά πριν από χρόνια. Συμπέρασμα: ποτέ μη συναντάς τους ανθρώπους που θαυμάζεις!
Ηταν σκέτη απογοήτευση η συνάντησή σας;
Ναι. Αλλά πάντα σε απογοητεύουν οι άνθρωποι που θαυμάζεις όταν τους συναντάς. (γέλια)
Μια κοινωνία χωρίς βιβλία σε τι θα διαφέρει;
Καλή ερώτηση, ίσως να είναι το θέμα του επόμενου βιβλίου μου.
Τι είναι τέχνη;
Είναι η άρνηση της βεβαιότητας, της ιδεολογίας, της καταδίκης, είναι η εξερεύνηση του ποιοι είμαστε και πάντα γίνεται μέσα στο πλαίσιο ότι δεν θα μάθουμε ποτέ.
Σας ευχαριστώ.
Εγώ σας ευχαριστώ για τον απρόσμενο διάλογο που είχαμε!
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Απ: ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
από ΜΗΔΕΙΑ Παρ 5 Σεπ - 17:51
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΙΔΗΣ
Χρέος μας είναι να σώσουμε τα ελάχιστα ίχνη σοβαρότητας και ανθρωπιάς μας
Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές φωνές της εποχής. Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Το ελάχιστο ίχνος» αγαπήθηκε, συζητήθηκε, τιμήθηκε με το βραβείο του περιοδικού «Κλεψύδρα» και τα θεατρικά του έργα παίζονται συνεχώς. Για την εποχή μας και το τυχαίο, την επανάσταση, τη γενναιότητα, το ταλέντο, τους αξιακούς κώδικες και την αλληλεγγύη μιλά στο «Εθνος της Κυριακής».
Θεωρεί χρέος μας να διασώσουμε «Το ελάχιστο ίχνος σοβαρότητας. Και αμέσως ύστερα το ελάχιστο ίχνος ανθρωπιάς μας». Υποστηρίζει ότι «πολύ συχνά χρειάζεται να εκθέσεις τη ζωή σου σε κίνδυνο για να προφυλάξεις την ψυχή σου. Ή, ακόμα, το υπερβολικό νοιάξιμο για τη ζωή σου μπορεί, πιθανόν, να σκοτώσει την ψυχή σου - και να μην το παίρνεις και είδηση». Επιμένει πως «τουλάχιστον αν μιλάμε για ανθρώπινες αξίες» παρά την κρίση «τίποτα δεν μπορεί να χαθεί ανεπιστρεπτί». Πολυμεταφρασμένος, πολυβραβευμένος (το πρώτο του βιβλίο -«Οι τέσσερις τοίχοι», 2000- τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου του περιοδικού «Διαβάζω»), μεταφράστηκε στα ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, αγγλικά και στα πορτογαλικά, στη Γαλλία κέρδισε το βραβείο «Laure Bataillon» («το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς στην καλύτερη μετάφραση») από κοινού με τον μεταφραστή του Michel Volkovitch, ενώ στην Αγγλία έφτασε στην τελική εξάδα για το Independent Foreign Fiction Prize 2007.
Τo δεύτερο μυθιστόρημά του «Ο φιλοξενούμενος» (Το Ροδακιό), κυκλοφόρησε το 2004 και εκδόθηκε επίσης στα αγγλικά από τις εκδόσεις Marion Boyars, με τίτλο «Stolen Time». Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές φωνές της εποχής. Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Το ελάχιστο ίχνος» αγαπήθηκε, συζητήθηκε, τιμήθηκε με το βραβείο του περιοδικού «Κλεψύδρα» και τα θεατρικά του έργα παίζονται συνεχώς. Για την εποχή μας και το τυχαίο, την επανάσταση, τη γενναιότητα, το ταλέντο, τους αξιακούς κώδικες και την αλληλεγγύη μιλά στο «Εθνος της Κυριακής».
Από τους «Τέσσερις τοίχους» (Το Ροδακιό, 2000) στο «Ελάχιστο ίχνος» (Το Ροδακιό, 2013), κύριε Χατζηγιαννίδη, τι άλλαξε και τι παραμένει αναλλοίωτο; Εκτός από τις εκδόσεις, βέβαια.
Διαπιστώνω με χαρά ότι είμαι ένας αρκετά διαφορετικός άνθρωπος. Είναι ανησυχητικό τα χρόνια να περνούν και εμείς να παραμένουμε ίδιοι κι απαράλλακτοι. Με την προσωπική εξέλιξη, αντισταθμίζεται κάπως και η απώλεια της νεότητας.
«Χώνεται σε δρομάκια με αρχαία ονόματα, το πεπρωμένο του τον οδηγεί, μα δεν το καταλαβαίνει· θαρρεί πως περιφέρεται άσκοπα· πως τυχαία διαλέγει αν θα πάει ευθεία ή θα στρίψει στη γωνία αυτή ή την παρακάτω». Πόσο «τυχαίο» θεωρείτε τελικά «το τυχαίο»;
Τυχαίο ονομάζουμε αυτό που, ενώ έχει και συνέπεια και απόλυτα λογικό έρμα, η περιορισμένη αντίληψή μας δεν μας επιτρέπει να το δούμε ως κανονικό.
Πώς γεννήθηκε, αλήθεια, «Το ελάχιστο ίχνος»; Ο Αυγουστίνος Ψυχός; Φαντάζομαι όχι τυχαία «Ψυχός»;
Γεννήθηκε από την ανάγκη μου να γράψω ένα ακόμα μυθιστόρημα. Κακά τα ψέματα. Αυτή είναι η κινητήρια δύναμη ενός συγγραφέα, και όχι η ευγενική αποστολή να σώσει τον κόσμο με τις ιδέες του. Τώρα, αν έχει να πει και κάτι ενδιαφέρον, ακόμα καλύτερα, φυσικά.
Γνωρίζατε από την αρχή τις διαδρομές και το τέλος του; Ποιες οι εκπλήξεις που σας κρατούσε στην πορεία;
Αυτό που ήξερα εξαρχής ήταν ότι θα ήθελα να δω ολόκληρη τη διαδρομή ζωής αυτού του προσώπου, από τη βρεφική του ηλικία μέχρι τον θάνατο. Ηξερα, μ' άλλα λόγια, ότι στο τέλος του μυθιστορήματος ο Αυγουστίνος Ψυχός θα πεθάνει. Μέσ' από ποιους δαιδάλους θα έφτανε στο τέλος δεν ήταν προσχεδιασμένο, όχι.
Στον «Φιλοξενούμενο», μια περίεργη ομάδα ανθρώπων αναζητούσε το «κατ' εξαίρεση» το ταλέντο. Στο «Ελάχιστο ίχνος» πού επικεντρώνεται η αναζήτηση, τελικά;
Η αναζήτηση επικεντρώνεται στη βαθιά, αλλά δεν αποκλείεται ηλίθια, ανάγκη του ανθρώπου να αφήνει πίσω του, μετά το πέρας του βίου του, ένα θυμητάρι της παρουσίας του. Ενα ελάχιστο ίχνος. Είτε στην παγκόσμια πνευματική, επιστημονική, καλλιτεχνική κληρονομιά, είτε απλά και μόνο σε κάποιους άθλιους απογόνους. Μέχρι τελευταία στιγμή πριν ξεψυχήσει αλλάζει τη διαθήκη του. Ή ένα ρήμα σ' ένα ημιτελές ποίημα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι μας νοιάζει πολύ η γνώμη των άλλων - ακόμα και μετά θάνατον.
Τι είναι ταλέντο;
Θέλετε μια πεζή απάντηση; Ταλέντο είναι η φυσική κλίση μας προς μια ενασχόληση η οποία μάλιστα συνοδεύεται από ανάλογη επιδεξιότητα σε αυτήν. Ή μια πιο ποιητική; Ταλέντο είναι το φτεράκι αγγέλου που βρίσκουμε κάποτε σκαλωμένο στα ρούχα μας και μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τη θεϊκή μας υπόσταση.
Μπορεί με άλλους τρόπους να αναπληρωθεί; Να χαθεί;
Να αναπληρώσεις με φυσικούς τρόπους και μέσα έναν μηχανισμό λειτουργίας που δεν είναι φυσικός, φυσιολογικός αν θέλετε καλύτερα, γιατί ο ιδιοφυής ταλαντούχος δεν λειτουργεί «φυσιολογικά», αυτό δεν πιστεύω ότι μπορεί ποτέ να συμβεί. Μπορείς μόνο να μιμηθείς. Και αυτό δεν είναι κακό. Με τη μίμηση, ίσως καταφέρεις να φτάσεις σε αποτέλεσμα που να προσεγγίζει πολύ αυτό ενός αυθεντικού ταλαντούχου. Δεν είναι μικρό πράγμα. Ούτε ότι μπορεί να χάσεις το ταλέντο σου έτσι ξαφνικά το πιστεύω. Τι είναι το ταλέντο για να το χάσεις, πορτοφόλι; Αυτό που μπορεί να χάσεις είναι τη μαγκιά του χειρισμού του. Και τότε, ναι, μοιάζεις σαν ατάλαντος.
«Μόνο τους κοντινούς σου αντιλαμβανόσουν, λίγους πιο ψηλά, λίγους πιο χαμηλά. Στεκόταν, λοιπόν, κι αυτός στο σκαλοπάτι του· φθονούσε τους αποπάνω και οίκτιρε τους αποκάτω». Γι' αυτό απέτυχε η αλληλεγγύη; Μόνο ό,τι ζούμε μπορούμε να καταλάβουμε;
Η αλληλεγγύη είναι κατανοητό να δοκιμάζεται σε μια εποχή που όλοι νιώθουν ότι έχουν ανάγκη να δεχτούν βοήθεια και όχι να δώσουν. Ομως, απ' την άλλη, ακριβώς σε μια τέτοια εποχή και περίσταση είναι που η αλληλεγγύη αποχτά την πιο συγκινητική της διάσταση. Πιστεύω πως τέτοια δείγματα βρίσκονται και σήμερα. Στην Ελλάδα, ναι, που τόσο δεινοπαθεί.
Τι έχει χαθεί σήμερα ανεπιστρεπτί;
Τίποτα δεν μπορεί να χαθεί ανεπιστρεπτί, τουλάχιστον αν μιλάμε για ανθρώπινες αξίες. Απαξ και το ανθρώπινο είδος έχει επιδείξει, έστω και μεμονωμένα, έστω και σε συγκεκριμένες περιόδους, συγκεκριμένες αρετές ή κάποιες δεξιότητες θαυμασμού, αυτό σημαίνει πως από τη φτιαξιά του, από κατασκευαστικής προδιαγραφής δηλαδή, τις διαθέτει και άρα λοιπόν, θεωρητικά, μπορεί, κάποτε, να τις εμφανίσει. Το δυστύχημα είναι ότι αυτό δεν ισχύει μόνο για τη μεγαλοσύνη του, αλλά και για την κακουργηματική πλευρά του.
Τι θεωρείτε ως το πιο παράλογο σ' αυτήν εδώ την εποχή;
Οτι, ενώ νιώθουμε όλοι πως πλέουμε ακυβέρνητοι και το καράβι μπάζει νερά, ακούμε τους πάντες, μέσα κι έξω απ' αυτό, να ισχυρίζονται πως ξέρουν τον άριστο τρόπο να σωθούμε. Παρουσιάζονται, δε, τόσο σίγουροι που αντί αυτό να σε καθησυχάζει, σε κάνει ν' ανησυχείς παραπάνω.
Πώς μπορεί σήμερα κάποιος να προφυλάξει την ψυχή του;
Εάν πραγματικά διαθέτεις ψυχή, βρίσκεις και τον τρόπο να την προφυλάξεις. Σε οδηγεί εκείνη. Κανένας δεν μπορεί να σε συμβουλεύσει πάνω σ' αυτό. Οι συμβουλές έχουν εφαρμογή σε πιο ασήμαντα πράγματα.
«Προφυλάσσω την ψυχή μου» είναι το ίδιο με το «προφυλάσσω τη ζωή μου»;
Καμία σχέση. Πολύ συχνά χρειάζεται να εκθέσεις τη ζωή σου σε κίνδυνο για να προφυλάξεις την ψυχή σου. Ή ακόμα, το υπερβολικό νοιάξιμο για τη ζωή σου μπορεί, πιθανόν, να σκοτώσει την ψυχή σου - και να μην το παίρνεις και είδηση.
Κατά τη γνώμη σας, ποιο το επαναστατικό και το γενναίο στις μέρες μας;
Να αρνηθούμε την προβιά του γενναίου επαναστάτη.
«Το ένιωθε χρέος του να σωθεί κάπου με ασφάλεια αυτό το ελάχιστο ίχνος». Ποιο το ελάχιστο ίχνος που οφείλουμε να σώσουμε σήμερα;
Το ελάχιστο ίχνος σοβαρότητας. Και αμέσως ύστερα το ελάχιστο ίχνος ανθρωπιάς μας.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
Χρέος μας είναι να σώσουμε τα ελάχιστα ίχνη σοβαρότητας και ανθρωπιάς μας
Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές φωνές της εποχής. Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Το ελάχιστο ίχνος» αγαπήθηκε, συζητήθηκε, τιμήθηκε με το βραβείο του περιοδικού «Κλεψύδρα» και τα θεατρικά του έργα παίζονται συνεχώς. Για την εποχή μας και το τυχαίο, την επανάσταση, τη γενναιότητα, το ταλέντο, τους αξιακούς κώδικες και την αλληλεγγύη μιλά στο «Εθνος της Κυριακής».
Θεωρεί χρέος μας να διασώσουμε «Το ελάχιστο ίχνος σοβαρότητας. Και αμέσως ύστερα το ελάχιστο ίχνος ανθρωπιάς μας». Υποστηρίζει ότι «πολύ συχνά χρειάζεται να εκθέσεις τη ζωή σου σε κίνδυνο για να προφυλάξεις την ψυχή σου. Ή, ακόμα, το υπερβολικό νοιάξιμο για τη ζωή σου μπορεί, πιθανόν, να σκοτώσει την ψυχή σου - και να μην το παίρνεις και είδηση». Επιμένει πως «τουλάχιστον αν μιλάμε για ανθρώπινες αξίες» παρά την κρίση «τίποτα δεν μπορεί να χαθεί ανεπιστρεπτί». Πολυμεταφρασμένος, πολυβραβευμένος (το πρώτο του βιβλίο -«Οι τέσσερις τοίχοι», 2000- τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου πεζογράφου του περιοδικού «Διαβάζω»), μεταφράστηκε στα ιταλικά, γαλλικά, ισπανικά, αγγλικά και στα πορτογαλικά, στη Γαλλία κέρδισε το βραβείο «Laure Bataillon» («το καλύτερο ξένο βιβλίο της χρονιάς στην καλύτερη μετάφραση») από κοινού με τον μεταφραστή του Michel Volkovitch, ενώ στην Αγγλία έφτασε στην τελική εξάδα για το Independent Foreign Fiction Prize 2007.
Τo δεύτερο μυθιστόρημά του «Ο φιλοξενούμενος» (Το Ροδακιό), κυκλοφόρησε το 2004 και εκδόθηκε επίσης στα αγγλικά από τις εκδόσεις Marion Boyars, με τίτλο «Stolen Time». Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές λογοτεχνικές φωνές της εποχής. Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Το ελάχιστο ίχνος» αγαπήθηκε, συζητήθηκε, τιμήθηκε με το βραβείο του περιοδικού «Κλεψύδρα» και τα θεατρικά του έργα παίζονται συνεχώς. Για την εποχή μας και το τυχαίο, την επανάσταση, τη γενναιότητα, το ταλέντο, τους αξιακούς κώδικες και την αλληλεγγύη μιλά στο «Εθνος της Κυριακής».
Από τους «Τέσσερις τοίχους» (Το Ροδακιό, 2000) στο «Ελάχιστο ίχνος» (Το Ροδακιό, 2013), κύριε Χατζηγιαννίδη, τι άλλαξε και τι παραμένει αναλλοίωτο; Εκτός από τις εκδόσεις, βέβαια.
Διαπιστώνω με χαρά ότι είμαι ένας αρκετά διαφορετικός άνθρωπος. Είναι ανησυχητικό τα χρόνια να περνούν και εμείς να παραμένουμε ίδιοι κι απαράλλακτοι. Με την προσωπική εξέλιξη, αντισταθμίζεται κάπως και η απώλεια της νεότητας.
«Χώνεται σε δρομάκια με αρχαία ονόματα, το πεπρωμένο του τον οδηγεί, μα δεν το καταλαβαίνει· θαρρεί πως περιφέρεται άσκοπα· πως τυχαία διαλέγει αν θα πάει ευθεία ή θα στρίψει στη γωνία αυτή ή την παρακάτω». Πόσο «τυχαίο» θεωρείτε τελικά «το τυχαίο»;
Τυχαίο ονομάζουμε αυτό που, ενώ έχει και συνέπεια και απόλυτα λογικό έρμα, η περιορισμένη αντίληψή μας δεν μας επιτρέπει να το δούμε ως κανονικό.
Πώς γεννήθηκε, αλήθεια, «Το ελάχιστο ίχνος»; Ο Αυγουστίνος Ψυχός; Φαντάζομαι όχι τυχαία «Ψυχός»;
Γεννήθηκε από την ανάγκη μου να γράψω ένα ακόμα μυθιστόρημα. Κακά τα ψέματα. Αυτή είναι η κινητήρια δύναμη ενός συγγραφέα, και όχι η ευγενική αποστολή να σώσει τον κόσμο με τις ιδέες του. Τώρα, αν έχει να πει και κάτι ενδιαφέρον, ακόμα καλύτερα, φυσικά.
Γνωρίζατε από την αρχή τις διαδρομές και το τέλος του; Ποιες οι εκπλήξεις που σας κρατούσε στην πορεία;
Αυτό που ήξερα εξαρχής ήταν ότι θα ήθελα να δω ολόκληρη τη διαδρομή ζωής αυτού του προσώπου, από τη βρεφική του ηλικία μέχρι τον θάνατο. Ηξερα, μ' άλλα λόγια, ότι στο τέλος του μυθιστορήματος ο Αυγουστίνος Ψυχός θα πεθάνει. Μέσ' από ποιους δαιδάλους θα έφτανε στο τέλος δεν ήταν προσχεδιασμένο, όχι.
Στον «Φιλοξενούμενο», μια περίεργη ομάδα ανθρώπων αναζητούσε το «κατ' εξαίρεση» το ταλέντο. Στο «Ελάχιστο ίχνος» πού επικεντρώνεται η αναζήτηση, τελικά;
Η αναζήτηση επικεντρώνεται στη βαθιά, αλλά δεν αποκλείεται ηλίθια, ανάγκη του ανθρώπου να αφήνει πίσω του, μετά το πέρας του βίου του, ένα θυμητάρι της παρουσίας του. Ενα ελάχιστο ίχνος. Είτε στην παγκόσμια πνευματική, επιστημονική, καλλιτεχνική κληρονομιά, είτε απλά και μόνο σε κάποιους άθλιους απογόνους. Μέχρι τελευταία στιγμή πριν ξεψυχήσει αλλάζει τη διαθήκη του. Ή ένα ρήμα σ' ένα ημιτελές ποίημα. Τι σημαίνει αυτό; Οτι μας νοιάζει πολύ η γνώμη των άλλων - ακόμα και μετά θάνατον.
Τι είναι ταλέντο;
Θέλετε μια πεζή απάντηση; Ταλέντο είναι η φυσική κλίση μας προς μια ενασχόληση η οποία μάλιστα συνοδεύεται από ανάλογη επιδεξιότητα σε αυτήν. Ή μια πιο ποιητική; Ταλέντο είναι το φτεράκι αγγέλου που βρίσκουμε κάποτε σκαλωμένο στα ρούχα μας και μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε τη θεϊκή μας υπόσταση.
Μπορεί με άλλους τρόπους να αναπληρωθεί; Να χαθεί;
Να αναπληρώσεις με φυσικούς τρόπους και μέσα έναν μηχανισμό λειτουργίας που δεν είναι φυσικός, φυσιολογικός αν θέλετε καλύτερα, γιατί ο ιδιοφυής ταλαντούχος δεν λειτουργεί «φυσιολογικά», αυτό δεν πιστεύω ότι μπορεί ποτέ να συμβεί. Μπορείς μόνο να μιμηθείς. Και αυτό δεν είναι κακό. Με τη μίμηση, ίσως καταφέρεις να φτάσεις σε αποτέλεσμα που να προσεγγίζει πολύ αυτό ενός αυθεντικού ταλαντούχου. Δεν είναι μικρό πράγμα. Ούτε ότι μπορεί να χάσεις το ταλέντο σου έτσι ξαφνικά το πιστεύω. Τι είναι το ταλέντο για να το χάσεις, πορτοφόλι; Αυτό που μπορεί να χάσεις είναι τη μαγκιά του χειρισμού του. Και τότε, ναι, μοιάζεις σαν ατάλαντος.
«Μόνο τους κοντινούς σου αντιλαμβανόσουν, λίγους πιο ψηλά, λίγους πιο χαμηλά. Στεκόταν, λοιπόν, κι αυτός στο σκαλοπάτι του· φθονούσε τους αποπάνω και οίκτιρε τους αποκάτω». Γι' αυτό απέτυχε η αλληλεγγύη; Μόνο ό,τι ζούμε μπορούμε να καταλάβουμε;
Η αλληλεγγύη είναι κατανοητό να δοκιμάζεται σε μια εποχή που όλοι νιώθουν ότι έχουν ανάγκη να δεχτούν βοήθεια και όχι να δώσουν. Ομως, απ' την άλλη, ακριβώς σε μια τέτοια εποχή και περίσταση είναι που η αλληλεγγύη αποχτά την πιο συγκινητική της διάσταση. Πιστεύω πως τέτοια δείγματα βρίσκονται και σήμερα. Στην Ελλάδα, ναι, που τόσο δεινοπαθεί.
Τι έχει χαθεί σήμερα ανεπιστρεπτί;
Τίποτα δεν μπορεί να χαθεί ανεπιστρεπτί, τουλάχιστον αν μιλάμε για ανθρώπινες αξίες. Απαξ και το ανθρώπινο είδος έχει επιδείξει, έστω και μεμονωμένα, έστω και σε συγκεκριμένες περιόδους, συγκεκριμένες αρετές ή κάποιες δεξιότητες θαυμασμού, αυτό σημαίνει πως από τη φτιαξιά του, από κατασκευαστικής προδιαγραφής δηλαδή, τις διαθέτει και άρα λοιπόν, θεωρητικά, μπορεί, κάποτε, να τις εμφανίσει. Το δυστύχημα είναι ότι αυτό δεν ισχύει μόνο για τη μεγαλοσύνη του, αλλά και για την κακουργηματική πλευρά του.
Τι θεωρείτε ως το πιο παράλογο σ' αυτήν εδώ την εποχή;
Οτι, ενώ νιώθουμε όλοι πως πλέουμε ακυβέρνητοι και το καράβι μπάζει νερά, ακούμε τους πάντες, μέσα κι έξω απ' αυτό, να ισχυρίζονται πως ξέρουν τον άριστο τρόπο να σωθούμε. Παρουσιάζονται, δε, τόσο σίγουροι που αντί αυτό να σε καθησυχάζει, σε κάνει ν' ανησυχείς παραπάνω.
Πώς μπορεί σήμερα κάποιος να προφυλάξει την ψυχή του;
Εάν πραγματικά διαθέτεις ψυχή, βρίσκεις και τον τρόπο να την προφυλάξεις. Σε οδηγεί εκείνη. Κανένας δεν μπορεί να σε συμβουλεύσει πάνω σ' αυτό. Οι συμβουλές έχουν εφαρμογή σε πιο ασήμαντα πράγματα.
«Προφυλάσσω την ψυχή μου» είναι το ίδιο με το «προφυλάσσω τη ζωή μου»;
Καμία σχέση. Πολύ συχνά χρειάζεται να εκθέσεις τη ζωή σου σε κίνδυνο για να προφυλάξεις την ψυχή σου. Ή ακόμα, το υπερβολικό νοιάξιμο για τη ζωή σου μπορεί, πιθανόν, να σκοτώσει την ψυχή σου - και να μην το παίρνεις και είδηση.
Κατά τη γνώμη σας, ποιο το επαναστατικό και το γενναίο στις μέρες μας;
Να αρνηθούμε την προβιά του γενναίου επαναστάτη.
«Το ένιωθε χρέος του να σωθεί κάπου με ασφάλεια αυτό το ελάχιστο ίχνος». Ποιο το ελάχιστο ίχνος που οφείλουμε να σώσουμε σήμερα;
Το ελάχιστο ίχνος σοβαρότητας. Και αμέσως ύστερα το ελάχιστο ίχνος ανθρωπιάς μας.
ΕΛΕΝΗ ΓΚΙΚΑ
ΠΗΓΗ
*www.ethnos.gr
ΜΗΔΕΙΑ- Συντονιστής
- Χώρα : Φύλλο : Τόπος : Θεσσαλονίκη Ηλικία : 49 Δημοσιεύσεις : 2153 Έλαβες ευχαριστώ : 64 Browser :
Παρόμοια θέματαΣελίδα 1 από 1
Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτή
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης|
|
|
» Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΤΩΝ FM παντρεύεται !
» Το FIFA World έρχεται στο PC
» Τα UK charts της εβδομάδας
» Trailer για το νέο Need for Speed
» Εκλογές 2023 : Πόσες ημέρες άδειας δικαιούνται οι εργαζόμενοι
» Συνελήφθη γυναίκα σε χωριό του Αγρινίου – Φέρεται να απείλησε νεαρό με κυνηγετικό όπλο
» J2US: Ο Πασχάλης Τερζής έκανε την μεγάλη έκπληξη – «Έσπασαν» Εύη Δρούτσα και Δέσποινα Βανδή
» Λευκές ελιές: Μια σπάνια ποικιλία ελιάς με καταγωγή από τα αρχαία χρόνια
» Ο άγνωστος ιαματικός πλούτος της Ελλάδας.Οι 90 Ιαματικές Πηγές,9 στην Αιτωλοακαρνανία
» Λαμία: Έκκληση για αίμα 0 ρέζους αρνητικό
» Βραβεύθηκαν Λουξ και Καλλιμάνης από την Ελληνική Ακαδημία Μάρκετινγκ
» Συλλέγουν πλαστικά καπάκια για παιδιά με αναπηρία
» Μπήκε σε κομμωτήριο και προσπάθησε να δολοφονήσει τον ιδιοκτήτη
» Άρτα: Έκκληση για να ξανασταθεί 21χρονος στα πόδια του
» ooVoo - chat and voip
» Για σένα τραγουδώ --- Γιάννης Πουλόπουλος. HD.
» Eνα ταξίδι --- RONI IRON Feat. Charitini (Tripes Tribute). HD.
» Grrek Filiko Forum
» Moby - Porcelain (Official Video)
» Moby 'Why Does My Heart Feel So Bad?' - Official video
» ♛♛♛ Imany – Don't be so shy (Filatov & Karas Remix) ♛♛♛
» ~Αχ βρε ζωή~ Νίκος Οικονομίδης ♬♪
» The Olympians - Istoria (Ιστορία)
» olympians --o tropos
» Ελένη Δήμου ~ Δεν με νοιάζει
» Μια γυναίκα μόνο ξέρει - Καίτη Γκρέυ
» ΟΤΙ ΑΓΑΠΩ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΣΟΥ ΓΛΥΚΕΡΙΑ-HD
» ΓΙΑ ΠΟΥ ΤΟ'ΒΑΛΕΣ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ- ΟΡΦΕΑΣ ΠΕΡΙΔΗΣ
» Ζαφείρης Μελάς - Γαμώ την Καλοσύνη μου (Νew 2011)