Γλαύκωμα, η ύπουλη νόσος των ματιών

από **ΤΡΕΛΛΟΣ ΤΩΝ FM** Πεμ 8 Αυγ - 20:40

Γλαύκωμα, η ύπουλη νόσος των ματιών

Τι είναι το γλαύκωμα;
Είναι μια συχνή και ύπουλη πάθηση των οφθαλμών, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική καταστροφή του οπτικού νεύρου λόγω αυξημένης ενδοφθάλμιας πίεσης. Προκαλεί αλλοιώσεις των οπτικών πεδίων και τελικά μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Λέμε ύπουλη γιατί στα πρώτα στάδια δεν δίνει κανένα απολύτως σύμπτωμα, αλλά εξελίσσεται αργά για μία περίοδο ετών, καταστρέφει σταδιακά το οπτικό νεύρο και η βλάβη αυτή είναι μη αντιστρεπτή.
Ένας τυχαίος έλεγχος στον οφθαλμίατρο, για άλλον συνήθως λόγο, είναι η αιτία να βρεθεί η υπερτονία και να αρχίσει μια πλήρης διερεύνηση.

Ποιές είναι οι φυσιολογικές τιμές της ενδοφθάλμιας πίεσης ;
Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση – υπερτονία- (συνήθως πάνω από 20-22 mmHg) αποτελεί την πρώτη ένδειξη ( αλλά όχι την μόνη) για την ύπαρξη της νόσου, αν και υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε γλαύκωμα ακόμα και με φυσιολογική πίεση (γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως).

Πως προκαλείται το γλαύκωμα;
Ο οφθαλμός παράγει ένα υγρό, το υδατοειδές υγρό, το οποίο κυκλοφορεί μέσα στα διάφορα διαμερίσματά του και αποχετεύεται στη φλεβική κυκλοφορία. Κατά τη διάρκεια του 24ώρου ποσότητα αυτού του υγρού διαρκώς παράγεται και αποχετεύεται. Όταν διαταραχτεί η ισορροπία ανάμεσα στην παραγωγή και την αποχέτευσή του, συνήθως λόγω αυξημένης αντίστασης στην αποχέτευσή του, ο αυξημένος όγκος του συνεχώς παραγόμενου υγρού πιέζει τα τοιχώματα του οφθαλμού, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ενδοφθάλμια πίεση.
Η πίεση αυτή μεταδίδεται σε όλα τον βολβό και η πίεση που ασκείται πάνω στις ίνες του οπτικού νεύρου, προκαλεί προοδευτική, μη αναστρέψιμη καταστροφή του νεύρου(κοίλανση ΟΝ). Το οπτικό νεύρο μεταφέρει τα οπτικά ερεθίσματα από το μάτι στον εγκέφαλο. Η βλάβη αυτή είναι συνήθως αργή και προοδευτική κι έτσι συχνά δεν γίνεται έγκαιρα αντιληπτή από τον πάσχοντα. Δυστυχώς, οι βλάβη που έχει γίνει στο οπτικό νεύρο μέχρι τη στιγμή της διάγνωσης είναι μη αντιστρεπτή. Ακόμη και μετά την έναρξη θεραπείας η βλάβη συνεχίζει να εξελίσσεται, αλλά με πολύ πιο αργό ρυθμό, όταν γίνεται σωστή παρακολούθηση.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι γλαυκώματος. Εντούτοις , οι 7 στους 10 γλαυκωματικούς ασθενείς πάσχουν από το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας (POAG), την πιο συχνή μορφή γλαυκώματος. Άλλες μορφές γλαυκώματος είναι το δευτεροπαθές γλαύκωμα (μετά από τραύματα του οφθαλμού, φλεγμονές, χρήση φαρμάκων π.χ. κορτιζόνης κλπ.),το γλαύκωμα στενής γωνίας, το γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως και το συγγενές γλαύκωμα.

Το γλαύκωμα μπορεί να διαγνωσθεί με μία συνηθισμένη οφθαλμολογική εξέταση.
Συνήθως ο οφθαλμίατρος:
• Μετράει την ενδοφθάλμια πίεση, χρησιμοποιώντας ένα απλό και ανώδυνο όργανο, το τονόμετρο.
• Εξετάζει την κατάσταση του οπτικού νεύρου στο πίσω μέρος του οφθαλμού, για να δει αν υπάρχουν βλάβες, με το οφθαλμοσκόπιο.
• φωτογραφίζει το οπτικό νεύρο για να παρακολουθεί καλύτερα την πρόοδο της αλλοίωσης σε βάθος χρόνου
• Εξετάζει τα οπτικά πεδία, προκειμένου να συμπεράνει για το αν υπάρχει απώλεια όρασης ιδιαίτερα περιφερική, λόγω βλάβης του οπτικού νεύρου, με το περίμετρο.
• μετράει το πάχος του κερατοειδούς με την παχυμετρία για να ελέγξει εάν πρόκειται για ένα μάτι πιο ανθεκτικό στην πίεση σε περίπτωση αυξημένου πάχους του κερατοειδούς.
• Υπάρχουν και άλλες πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως η τομογραφία της κεφαλής του οπτικού νεύρου και η μέτρηση του πάχους της στιβάδος των νευρικών ινών γύρω από αυτό με λέιζερ (HRT-OCT) , οι οποίες όταν χρειάζεται, μπορούν να μας δώσουν ακόμα περισσότερες πληροφορίες για τη νόσο.

Τι είναι η εξέταση των οπτικών πεδίων ;

Τα οπτικά πεδία εξετάζουν τη λειτουργικότητα του οπτικού νεύρου και χρειάζονται απαραιτήτως για την παρακολούθηση του γλαυκώματος. Η εξέταση γίνεται με αυτόματα μηχανήματα, τα περίμετρα, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο εξεταζόμενος κάθεται μπροστά σε ένα θολωτό μηχάνημα και πατάει ένα κουμπί κάθε φορά που βλέπει ένα μικρό φως να ανάβει μέσα στο θόλο. Το σύνολο των φωτεινών σημείων αποτελεί ένα διάγραμμα, μια γραφική παράσταση. Τα σημεία που δεν είδε ο ασθενής αντιστοιχούν σε κατεστραμμένες νευρικές ίνες του οπτικού νεύρου και καταγράφονται σε τόνους του γκρί(από ανοικτό γκρί μέχρι μαύρο), ανάλογα με το βάθος του σκοτώματος της περιοχής δηλαδή που δεν γίνεται αντιληπτή από τον ασθενή.
Πρέπει να γίνονται κάθε 6 μήνες ή κάθε χρόνο ή και συχνότερα στα άτομα που η διάγνωση έχει τεθεί πρόσφατα.

Τι είναι η παχυμετρία κερατοειδούς;

Ο κερατοειδής έχει ένα πάχος, που μετράται σε μικρά (μm), που είναι συγκεκριμένο για τον κάθε άνθρωπο, γενετικά προκαθορισμένο. Το τονόμετρο είναι στανταρισμένο για μεσαία πάχη κερατοειδούς (520-540μm). Αν το πάχος είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο από το μέσο όρο, πρέπει να κάνουμε υπερ ή υποδιόρθωση στις τιμές που βρίσκουμε.
Ετσι π.χ. τρία άτομα με την ίδια οριακή πίεση 21 mmHg, θα έχουν διαφορετική αντιμετώπιση, ανάλογα με το πάχος του κερατοειδούς που διαθέτουν. Αν κάποιος έχει πάχος 490 μm, θα πρέπει να πάρει θεραπεία, γιατί η πίεσή του είναι πραγματικά ανώτερη απ’αυτή που μετράμε. Αυτός που έχει πάχος 600 μm, δεν κινδυνεύει άμεσα, γιατί η πίεσή του είναι πιό χαμηλή, ενώ αυτός που έχει 540 μm, η πίεσή του είναι όπως μετράται και χρειάζεται παρακολούθηση.
Το πάχος του κερατοειδούς μετράται με ειδικό μηχάνημα με υπερήχους, και είναι πολύ σύντομη και ανώδυνη εξέταση.

Ποιος πάσχει από γλαύκωμα;

Πως μπορώ να προβλέψω αν θα πάθω γλαύκωμα;

Εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο πάσχουν από γλαύκωμα χωρίς να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία ή να το έχουν προκαλέσει.
Το γλαύκωμα μπορεί να εμφανιστεί στον οποιοδήποτε. Ο μόνος τρόπος για να προστατεύσουμε την όρασή μας είναι να το αντιμετωπίσουμε έγκαιρα. Γι” αυτό το λόγο θεωρείται αναγκαία η τακτική οφθαλμολογική εξέταση.

Εντούτοις υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου. Οι παράγοντες αυτοί είναι οι εξής:

• Η προχωρημένη ηλικία
• Η κληρονομικότητα
• Ο διαβήτης
• Η υπέρταση
• Η μυωπία
• Η μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόνης, ιδίως τοπικά (κολλύρια)
• Ο τραυματισμός του οφθαλμού

Καλό είναι να γνωρίζει ο καθένας την ανατομική κατασκευή του ματιού του, το πάχος του κερατοειδούς, το είδος της γωνίας προσθίου θαλάμου που διαθέτει και το κληρονομικό ιστορικό του. Φαίνεται οτι η κληρονομικότητα παίζει ισχυρό ρόλο γι” αυτό και συστήνεται η προληπτική μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης σε όλους, αλλά πολύ περισσότερο σε άτομα με ιστορικό γλαυκώματος στην οικογένειά τους.

Δυστυχώς, το γλαύκωμα είναι ύπουλη ασθένεια. ΔΕΝ ΔΙΝΕΙ ΚΑΝΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑ. Συνήθως ανακαλύπτεται τυχαία, σε οφθαλμολογική εξέταση ρουτίνας, όταν ο ασθενής έρχεται για να αλλάξει τα γυαλιά του. Το γλαύκωμα καταστρέφει σταδιακά το οπτικό νεύρο, χωρίς να επηρεάζει την οπτική οξύτητα μέχρι το τελικό στάδιο. Η κεντρική όραση παραμένει φυσιολογική, ενώ τα οπτικά πεδία (η αντίληψη του χώρου γύρω μας) συνεχώς στενεύουν, χωρίς όμως αυτό να γίνεται πάντα αντιληπτό από τον ασθενή, παρά μόνο όταν επηρεαστεί η κεντρική όραση. Τότε όμως είναι ήδη πολύ αργά για θεραπεία.
Μόνο σε περίπτωση που έχουμε πολύ αυξημένη πίεση, άνω των 40-50 mm Hg, όπως στο οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας, υπάρχει έντονος πόνος και θόλωση της όρασης.

Τι συμπτώματα προκαλεί το γλαύκωμα ;

Καθώς το γλαύκωμα είναι μία εξελισσόμενη νόσος (δηλαδή μπορεί η κατάσταση του ασθενούς να χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου), ο οφθαλμίατρος είναι δυνατόν να αλλάξει το αρχικό φάρμακο ή να προσθέσει επιπλέον φάρμακα στην αρχική αγωγή, προκειμένου να διατηρήσει την πίεση στο εσωτερικό του οφθαλμού σε επιθυμητά επίπεδα.
Πέρα όμως από τον έλεγχο της πίεσης, το χορηγούμενο φάρμακο δεν θα πρέπει να προκαλεί σημαντικές παρενέργειες.

Οι κυριότεροι λόγοι που οδηγούν τον οφθαλμίατρο να αλλάξει το χορηγούμενο φάρμακο είναι:

1. Η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου:
Μήπως το φάρμακο δεν ελέγχει επαρκώς την πίεση;
2. Παρενέργειες του φαρμάκου:
Μήπως υποφέρετε από κάποια άλλη πάθηση, που μπορεί να επιδεινωθεί από το χορηγούμενο φάρμακο (π.χ. βρογχικό άσθμα);
Μήπως το φάρμακο που χορηγείται επηρεάζει τις καθημερινές σας δραστηριότητες; Αν έχετε διαπιστώσει τέτοιες παρενέργειες από τα φάρμακα θα πρέπει να ενημερώσετε τον οφθαλμίατρό σας.

Μπορεί να προληφθεί το γλαύκωμα;

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το γλαύκωμα;

Αποτελεί την έσχατη θεραπευτική αντιμετώπιση, όταν οι άλλες μέθοδοι δεν είχαν αποτέλεσμα.

Υπάρχουν διάφορα είδη χειρουργικών επεμβάσεων. Η πιο συχνή και πιο αποτελεσματική είναι η τραμπεκουλεκτομή. Με την μέθοδο αυτή κατασκευάζουμε χειρουργικά μια τεχνητή οδό αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού, από τον πρόσθιο θάλαμο προς την εξωτερική επιφάνεια του σκληρού χιτώνα κάτω από τον επιπεφυκώτα, παρακάμπτοντας έτσι τον αποφραγμένο διηθητικό ηθμό που είναι η φυσική αποχετευτική οδός.
Η επέμβαση γίνεται στο χειρουργείο με τοπική νάρκωση

Οι κυριότερες επιπλοκές που μπορεί να συμβούν είναι:

1. Παρατεταμένη υποτονία (χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση), λόγω υπερλειτουργίας της τραμπεκουλεκτομής.
2. Απόφραξη της τραμπεκουλεκτομής μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, λόγω δημιουργίας συμφύσεων και υπερτονία (άνοδος της ενδοφθάλμιας πίεσης).
3. Μικροβιακή μόλυνση
4. Αιμορραγία
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ: Ο δικός σας ρόλος στην αντιμετώπιση της πάθησης είναι σημαντικός. Καθώς το γλαύκωμα είναι χρόνια νόσος, η θεραπεία θα πρέπει να ακολουθείται για το υπόλοιπο της ζωής σας. Χρειάζεται από μέρους σας δέσμευση. Θυμηθείτε πως η δέσμευση αυτή είναι απαραίτητη για την διατήρηση της πολύτιμης όρασής σας.

Η αντιμετώπιση του γλαυκώματος γίνεται με :
• φαρμακα: κολλύρια ή και χάπια
• με ακτίνες Laser
• χειρουργείο
Συνήθως αρχίζουμε με αντιγλαυκωματικά κολλύρια τα οποία δεν θεραπεύουν το γλαύκωμα αλλά μειώνουν την ενδοφθάλμια πίεση για όσο διάστημα χορηγούνται
Θεραπεία με laser ή χειρουργικά μπορεί επίσης να εφαρμοστεί εάν είναι αναγκαίο και εφόσον η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι αποτελεσματική.

Πόσο συχνά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τα κολλύρια;

Όχι, μπορούμε όμως να ελαχιστοποιήσουμε τις συνέπειές του με την έγκαιρη διάγνωση και έναρξη της θεραπείας. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να κάνετε προληπτικούς ελέγχους σε οφθαλμίατρο, κάθε δύο χρόνια αν είστε πάνω από 40 ετών και κάθε ένα χρόνο αν είστε πάνω από 60. Αν όμως ανήκετε σε κάποια από τις ομάδες κινδύνου, τότε ο έλεγχος μετά τα 40 θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.
Μπορεί να θεραπευθεί το γλαύκωμα;
Όχι , αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, ώστε να μη προκληθούν σοβαρές βλάβες στα μάτια. Εάν πάσχετε από γλαύκωμα θα πρέπει να γνωρίζετε πως ο έλεγχος και η αντιμετώπιση της νόσου θα πρέπει να συνεχιστεί για το υπόλοιπο της ζωής σας.

Μπορεί να χρησιμοποιείται πάντα το ίδιο κολλύριο;

Τα κολλύρια πρέπει να χρησιμοποιούνται κάθε μέρα και εφ” όρου ζωής! Ανάλογα με το φάρμακο που έχει συνταγογραφηθεί, θα πρέπει να γίνεται ενστάλαξη μία ή περισσότερες φορές ημερησίως .
Συχνά ο ασθενής καλείται να βάζει δύο ή και τρία κολλύρια πολλές φορές την ημέρα.
Σήμερα υπάρχουν κολλύρια 2 σε 1, δηλ. δύο ουσίες σε ένα κολλύριο μαζί, και αρκεί μία σταγόνα μία μόνο φορά την ημέρα, για να κατεβάσει πολύ την ενδοφθάλμια πίεση.

Πότε είναι αναγκαία η χειρουργική θεραπεία;

Υπάρχουν κάποιοι απλοί κανόνες που μπορούν να ακολουθήσουν οι ασθενείς;

1. Παίρνετε τα φάρμακά σας όπως ακριβώς έχει συστήσει ο γιατρός σας. Να ενσταλάζετε το κολλύριο μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας. Αυτό θα σας βοηθήσει στο να μην το ξεχνάτε.

2. Ενημερώστε τον γιατρό σας για πιθανές παρενέργειες του φαρμάκου που σας κάνουν να αισθάνεστε άσχημα ή περιορίζουν τις καθημερινές σας δραστηριότητες.
3. Βεβαιωθείτε ότι έχετε μαζί σας το κολλύριο σας, στην περίπτωση που απομακρυνθείτε από το σπίτι σας ή φύγετε για ταξίδι.
4. Μη χάνετε τις προγραμματισμένες επισκέψεις σας στον οφθαλμίατρο. Η πάθησή σας μπορεί να ελεγχθεί επιτυχώς μόνο με συχνές επισκέψεις στον οφθαλμίατρο.
5. Ενημερώστε το γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που παίρνετε, ακόμα και αυτά που λαμβάνετε χωρίς ιατρική συνταγή. Στην περίπτωση που εξεταστείτε από άλλο γιατρό, ενημερώστε τον ότι πάσχετε από γλαύκωμα.
6. Καθώς το γλαύκωμα μπορεί να είναι κληρονομικό, ενθαρρύνετε τους ενήλικες συγγενείς σας -ακόμα και τους δευτέρου βαθμού- να υποβάλλονται και αυτοί τακτικά σε οφθαλμική εξέταση.

*iator.gr