«Οι εσωτερικοί μετανάστες της Ε.Ε. βρίσκονται αντιμέτωποι με μια ζούγκλα»

από **ΜΗΔΕΙΑ** Τρι 26 Αυγ - 22:32

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΑΝΟΣ, καθηγητής Κοινωνιολογίας και Μεταναστευτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου

«Εχουμε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχουν αρχίσει και μεταναστεύουν τα τελευταία χρόνια, λίγο πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, και ανήκουν σε μεγαλύτερες ηλικίες, 45, το λιγότερο, μέχρι και 60 χρόνων. Οι περισσότεροι προέρχονται από τη Βόρεια Ελλάδα και είναι κατά κύριο λόγο αυτοί που λέμε ανειδίκευτοι εργαζόμενοι».

Την ερχόμενη εβδομάδα, η γερμανική κυβέρνηση αναμένεται να συζητήσει εκ νέου το ζήτημα της μετανάστευσης. Οι υπηρεσίες πρόνοιας εξετάζουν ένα προς ένα τα επιδόματα ανεργίας που δίνουν σε περίπου 300.000 νέους μετανάστες από τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Το ζήτημα είχε κλείσει στα τέλη του περασμένου χρόνου με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Πλην όμως, οι πιέσεις από τη δεξιά πτέρυγα του κυβερνητικού συνασπισμού συνεχίζονται. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου Βασίλης Τσιάνος, στο Τμήμα Κοινωνιολογίας με εξειδίκευση στη Μεταναστευτική Πολιτική, μιλάει για την πολιτική της Ε.Ε. στο μεταναστευτικό και τα προβλήματα που βρίσκουν οι νέοι μετανάστες από τον ευρωπαϊκό Νότο.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Μπάμπη Αγρολάμπο

• Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Γερμανίας, που δείχνουν μεγάλη αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος, με 1.100.000 νέους μετανάστες πέρυσι. Τι σημαίνει αυτό;

Κατ’ αρχάς να πούμε ότι τα στοιχεία αυτά είναι η επίσημη καταγραφή των εισόδων στη χώρα. Οι νέοι μετανάστες ήταν γύρω στις 320.000 τον προηγούμενο χρόνο.

• Υπάρχει δηλαδή κόσμος που πηγαινοέρχεται;

Ναι, από το 1.100.000 οι 600.000 είναι επαναπατρισθέντες Τούρκοι, Ισπανοί, Ελληνες, συνήθως ηλικιωμένοι, και άλλοι 500.000 μετανάστες Γερμανοί, εντός και εκτός της Ε.Ε. -οι αριθμοί αυτοί είναι κατά προσέγγιση. Κάθε χρόνο εγκαταλείπουν περίπου μισό εκατομμύριο Γερμανοί, πέρυσι ήταν περίπου 370.000 Γερμανοί χωρίς μεταναστευτικό back ground.

• Απόδειξη της κινητικότητας στην Ε.Ε. θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά τι κινητικότητα είναι αυτή, με τι πρόσημο, θετικό ή αρνητικό;

Αυτήν τη στιγμή αποτυπώνεται τεράστια κινητικότητα της εργασίας στη Γερμανία και απορρύθμιση του κόσμου και του χώρου της εργασίας. Αυτό που ξεχνάμε συνήθως στη Γερμανία είναι ότι οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται από την Ανατολική Ευρώπη. Πάνω από 400.000 είναι πολίτες των πρώην σοβιετικών χωρών. Πάνω από 200.000 είναι μετανάστες από τα Βαλκάνια και οι υπόλοιποι, 180.000 με 300.000, είναι αυτό που λέμε νέα μετανάστευση από τον ευρωπαϊκό Νότο. Η νέα μετανάστευση είναι στην πραγματικότητα η παλαιά μετανάστευση από την Ανατολική Ευρώπη. Οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές έρχονται πάλι από την Πολωνία, τη Ρωσία, την Ουκρανία και μετά τη Σερβία και το Κόσοβο.

• Αναφορικά με τη νέα μετανάστευση από την Ελλάδα, ποια είναι σήμερα η εικόνα;

Τα βασικά δεδομένα δείχνουν ότι έρχονται περίπου 25.000 με 40.000 άτομα τον χρόνο. Εχουμε αυξητικές τάσεις, βεβαίως, και αυτήν τη στιγμή οι ελληνικές κοινότητες έχουν ξεπεράσει το όριο των 350.000 που είχαν χάσει πριν από περίπου 10 χρόνια. Τώρα κινούμαστε προς το μισό εκατομμύριο.

• Και οι συνθήκες, τα προβλήματα αυτού του νέου κύματος μεταναστών από την Ελλάδα;

Υπάρχουν πάρα πολλές διακρίσεις ανάμεσα στις κατηγορίες των νέων μεταναστών, αυτών που είναι εξειδικευμένοι και αυτών που δεν είναι. Εχουμε πρώτα απ’ όλα το μεγάλο ποσοστό μετανάστευσης από ήδη μεταναστευμένους μετανάστες, δεύτερης γενιάς, σαν και εμένα ας πούμε, που είχαν επιστρέψει στην Ελλάδα και τώρα γυρίζουν στη Γερμανία. Δεύτερον, έχουμε μετανάστες της δεύτερης γενιάς, από άτομα που ήταν μετανάστες στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα η δεύτερη γενιά των μεταναστών από την Αλβανία στην Ελλάδα, που έρχονται τώρα στη Γερμανία. Και έχουμε ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχουν αρχίσει και μεταναστεύουν τα τελευταία χρόνια, λίγο πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, και ανήκουν σε μεγαλύτερες ηλικίες, 45, το λιγότερο, μέχρι και 60 χρόνων. Οι περισσότεροι προέρχονται από τη Βόρεια Ελλάδα και είναι κατά κύριο λόγο αυτοί που λέμε ανειδίκευτοι εργαζόμενοι.

• Για να ξεκαθαρίσουμε τις κατηγορίες, οι εξειδικευμένοι μπορούν και επιλέγουν τη νέα τους θέση;

Δεν θα το έλεγα αυτό. Αυτό ισχύει μόνο για κάποιες ειδικές περιπτώσεις, στον χώρο της υγείας για τους γιατρούς και στα ναυπηγεία για τους τεχνικούς, ναυπηγούς κ.λπ., αλλά πολύ ειδικά.

• Στην άλλη πλευρά του φάσματος τι γίνεται;

Εκεί είναι ζούγκλα. Μπορείτε να φανταστείτε ότι μια γυναίκα, π.χ. 57 χρόνων, που έχει δουλέψει όλα της τα χρόνια στο χωράφι, αναγκάζεται να εγκαταλείψει το χωριό της λόγω φτώχειας, έχει κάποιες σχέσεις στη Γερμανία, φιλικές ή συγγενικές, το γραφείο ευρέσεως εργασίας τη στέλνει σε διάφορους Ελληνες στην πρώην Ανατολική Γερμανία, όπου τα ποσοστά των μεταναστών είναι μηδενικά σε ορισμένες περιοχές. Δεν βλέπει ποτέ την ημέρα, είναι μέσα στην κουζίνα. Εχουμε συγκεκριμένη περίπτωση που γυναίκα ήταν απλήρωτη επί τρεις μήνες, αναγκάστηκε να φύγει, αλλά δεν είχε λεφτά. Οι λιγότερο δραματικές περιπτώσεις είναι αναρίθμητες. Οι ψήστες που δουλεύουν σε εστιατόρια με 4 ή 5 ευρώ την ώρα μαύρα, με 12 και 14 ώρες εργασίας την ημέρα, μπορεί από τη μία μέρα στην άλλη επίσης να βρεθούν στον δρόμο και να μην έχουν ούτε τα έξοδα της επιστροφής τους.

• Τι κάνουν τότε;

Πάνε στις ελληνικές εκκλησίες και αυτές μαζεύουν χρήματα. Πηγαίνουν και στις γερμανικές, που έχουν άσυλα απόρων, για να τους δώσουν προσωρινή στέγη, και μετά απευθύνονται στις αρχές, τα ελληνικά προξενεία και όπου αλλού για να τους βγάλουν εισιτήρια για μια πόλη όπου έχουν συγγενείς και θα τους βοηθήσουν στη συνέχεια.

• Το ίδιο γίνεται και με τους άλλους μετανάστες από τη Νότια Ευρώπη;

Ναι, σε γενικές γραμμές, και γι’ αυτό είμαστε σε συνεργασία και προετοιμάζουμε ένα συνέδριο για τον επόμενο χρόνο με τους Ισπανούς συναδέλφους, τους Πορτογάλους και τους Ιταλούς. Δεν είναι μόνον το θέμα της εκμετάλλευσης που είναι συγκλονιστικό. Είναι και η εξαθλίωση, που μερικές φορές είναι απίστευτη.

• Αυτό όμως δεν μπορεί να είναι ζήτημα μόνον του Ευρωπαϊκού Νότου. Σε ποιο βαθμό απασχολεί τη Γερμανία;

Η γερμανική κυβέρνηση είναι απόλυτα πεπεισμένη ότι αυτή η νέα μορφή μετανάστευσης είναι προς όφελος της οικονομίας. Και αν δεν το λένε ευθέως, το εννοούν. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση, και μάλιστα η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ και οι σύμβουλοί της, προσπαθούσαν να αποσοβήσουν ένα μεγαλύτερο κύμα. Τώρα φαίνεται ότι αυτό δεν ισχύει στον βαθμό που φοβούνταν.

• Τι τους φόβιζε δηλαδή; Η αντοχή του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας;

Ορισμένοι είχαν φτάσει στο σημείο να αμφισβητούν τη δυνατότητα πρόσβασης στο σύστημα της πρόνοιας. Το ζήτημα αυτό έχει λυθεί τώρα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου πριν από μερικούς μήνες, την οποία κατάπιε με μεγάλη δυσκολία η γερμανική κυβέρνηση, η ομόσπονδη βαυαρική σολάρει πολιτικά και μιλάει για κάποιες ειδικές ρυθμίσεις που θα προσπαθήσει αυτή να περάσει στο κρατίδιο. Εκεί όμως που υπάρχει μεγάλη συναίνεση είναι στην καταπολέμηση της ανειδίκευτης μετανάστευσης από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, και ειδικά για τους Ρομά στην καταγωγή. Εκεί δεν υπάρχει αυτοέλεγχος.

• Γι’ αυτό ξαναμπαίνει στην ατζέντα το θέμα της περικοπής των επιδομάτων ανεργίας;

Ναι, είναι άλλη μία ένδειξη πόσο πρόχειρα η νεοφιλελεύθερη αντίληψη μπορεί να αυτοακυρώνεται και να φθάνει σε σημείο να αμφισβητεί τις κοινοτικές αποφάσεις.

• Στο νέο φαινόμενο τα συνδικάτα έχουν ρόλο και λόγο;

Τα συνδικάτα είχαν πάντοτε προβληματική σχέση με το θέμα της μετανάστευσης για πολλούς λόγους. Πάντως, από την άλλη τα συνδικάτα έχουν θετική στάση απέναντι στους μετανάστες που έρχονται και κρατούν γενικά χαμηλούς τόνους.

ΠΗΓΗ

*www.efsyn.gr