Άστρο των Χριστουγέννων: Θρησκευτική θεωρία και επιστημονικές εξηγήσεις

Άστρο των Χριστουγέννων: Θρησκευτική θεωρία και επιστημονικές εξηγήσεις

Από την ημέρα εμφάνισής του Άστρου της Βηθλεέμ έχουν περάσει περισσότερα από 2.000 χρόνια, αλλά ακόμα και σήμερα δεν έχει δοθεί μια επιστημονική εξήγηση για το τι μπορούσε να είναι αυτό το «φαινόμενο», καθώς η θρησκευτική άποψη τονίζει ότι ήταν ένα θαύμα της ανθρώπινης πίστης.

Θρησκευτική θεωρία

Αν δούμε όμως, την παρουσίαση αυτού από την πλευρά της θρησκείας, θα παρατηρήσουμε ότι η εμφάνιση του Άστρου γίνεται από τον ευαγγελιστή Ματθαίο και μόνο σε μία περικοπή (κεφάλαιο Β'. 2). Και σε αυτή την περικοπή όμως, το Άστρο αναφέρεται μόνο τέσσερις φορές.

Από τα λόγια του Ματθαίου, προκύπτουν κάποια συμπεράσματα αρκετά χρήσιμα για την κατανόηση αυτού του φαινομένου.

Το Άστρο της Βηθλεέμ θα έπρεπε να ήταν κάτι το ασυνήθιστο, προκειμένου να έλξει την προσοχή των Μάγων και να κάνουν το μακρινό τους ταξίδι. Παράλληλα, θα έπρεπε να έχει και αρκετά μεγάλη διάρκεια ζωής -εβδομάδες ή μήνες- γιατί οι Μάγοι είχαν αρκετά μεγάλη απόσταση να διασχίσουν την απόσταση από τον τόπο τους μέχρι τη Βηθλεέμ.

Επίσης, θα έπρεπε να είναι αρκετά δυσδιάκριτο στο πολύ κόσμο, καθώς φαίνεται πως μόνο οι Μάγοι τα είχαν δει. Δεν το διέκριναν στον ουρανό ή είχαν ακούσει κάτι γι' αυτό ούτε οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, το ίδιο και ο Ηρώδης, ενώ δεν το είχαν προσέξει ούτε και οι βοσκοί που ήταν με τα κοπάδια τους στους κάμπους.

Ακόμα, το Άστρο των Χριστουγέννων ίσως να μην ήταν ένα άστρο με τη σημερινή έννοια της λέξης, καθώς την εποχή που γράφτηκε το Ευαγγέλιο του Ματθαίου η λέξη «αστήρ» προσδιόριζε οτιδήποτε φαινόταν στον ουρανό.

Τέλος, όσον αφορά στη θέση του Άστρου στον ουρανό, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι οι Μάγοι είδαν το Άστρο βρισκόμενοι στις ανατολικά από την Παλαιστίνη χώρες της Ασίας, συνεπώς θα έπρεπε αυτό να ήταν στο δυτικό μέρος του ουρανού -και να κατευθυνθούν δυτικά για να φτάσουν στη Βηθλεέμ και όχι στην Κίνα ή στις Ινδίες.

Επιστημονικές εξηγήσεις

Τι όμως μπορούσε να είναι αυτό το φαινόμενο; Όλα αυτά τα χρόνια που ακολούθησαν διάφοροι επιστήμονες προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση στο ερώτημα αυτό.

Μερικοί ερευνητές υπέθεσαν ότι το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν κάποιο μετέωρο. Τα μετέωρα όμως δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο και λογικό είναι να αποκλειστεί ότι αυτή η περίπτωση να προκάλεσε τόση μεγάλη αναστάτωση στους Μάγους, ώστε να τους υποχρεώσει να ξεκινήσουν το μακρινό τους ταξίδι προς τη Βηθλεέμ.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η εμφάνιση κάποιου κομήτη. Συνολικά, έχουν καταγραφεί από τους αρχαίους χρόνους έως και τη γέννηση του Χριστού 135 κομήτες. Όπως αναφέρει ο Ωριγένης, τον 3ο μ.Χ. αιώνα: «Έχω τη γνώμη ότι το άστρο που εμφανίστηκε στους σοφούς της Ανατολής… ήταν ένα από εκείνα τα φωτεινά σώματα που εμφανίζονται από καιρό σε καιρό και που οι Έλληνες οι οποίοι συνηθίζουν να τα ξεχωρίζουν με ονομασίες ανάλογα με τη μορφή και το σχήμα τους τα ονόμαζαν κομήτες, φωτεινές δοκούς, θυσάνους, άστρα με ουρά, καράβια και με διάφορα άλλα ονόματα».

Εν τούτοις είναι δύσκολο να θεωρηθεί ότι το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένας κομήτης αφ' ενός μεν γιατί θα τον έβλεπαν όλοι, αφ' ετέρου δε γιατί οι αρχαίοι λαοί θεωρούσαν τους κομήτες ως προάγγελους δυσάρεστων γεγονότων και καταστροφών. Όταν, για παράδειγμα ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονήθηκε το 44 π.Χ. εμφανίστηκε ένας πολύ φωτεινός κομήτης, όπως και το 14 μ.Χ. με το θάνατο του Καίσαρα Αυγούστου.

Μήπως το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν κάποιος νόβα, κάποιο «καινοφανές» άστρο ή μήπως σουπερνόβα; Καθώς τα άστρα γερνάνε γίνονται ασταθή στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και φτάνει μια στιγμή που το άστρο αυτό αποβάλλει με μια ή περισσότερες εκρήξεις μερικά από τα εξωτερικά του στρώματα αερίων και έτσι παρουσιάζεται λαμπρότερο από ότι ήταν πριν. Έτσι, άστρα που ήταν πολύ αμυδρά, όταν μετατραπούν σε νόβα γίνονται εύκολα ορατά.

Όταν ένα άστρο μεταβληθεί σε σουπερνόβα, διασπάται κυριολεκτικά στα «εξ ων συνετέθη» και μπορεί να εκπέμψει εκατομμύρια φορές περισσότερο φως και ακτινοβολία απ' ότι ο Ήλιος μας.

Το Άστρο της Βηθλεέμ όμως, δεν θα πρέπει να ήταν ένα παρόμοιο άστρο, καθώς θα υπήρχε κάποια ένδειξη των αστρονόμων της εποχής εκείνης και ο κάθε άνθρωπος της εποχής θα μπορούσε να δει ένα νόβα ή σουπερνόβα, ενώ όπως φαίνεται το παρατήρησαν μόνο οι Μάγοι.

Μία ακόμα θεωρία για την εξήγηση αυτού του φαινομένου διατυπώθηκε από τον Γιόχαν Κέπλερ, ο οποίος υποστήριξε πως αυτό που οδήγησε τους Μάγους στον Ιησού ήταν μια σύνοδος πλανητών ή συζυγία.

Οι πλανήτες, στις κανονικές τους κινήσεις γύρω από τον Ήλιο φαίνονται να κινούνται από τη Δύση προς την Ανατολή. Οι πλανήτες που βρίσκονται πλησιέστερα στον Ήλιο φαίνονται όμως να κινούνται ταχύτερα και οι πιο απομακρυσμένοι δείχνουν να κινούνται βραδύτερα. Μ' αυτόν τον τρόπο, ένας από τους πλανήτες είναι δυνατόν να φτάσει και να προσπεράσει κάποιον άλλον. Το προσπέρασμα αυτό ονομάζεται σύνοδος ή συζυγία των δύο πλανητών. Οι πλανήτες Δίας και Κρόνος στη διάρκεια του 7 και του 6 π.Χ έλαβαν μέρος σε μία τριπλή ή μεγάλη συζυγία. Αν το Άστρο της Βηθλεέμ όμως ήταν μια συζυγία, θα το γνώριζαν οι αστρονόμοι της εποχής καθώς η μελέτη του ουρανού ήταν αρκετά ανεπτυγμένη την εποχή εκείνη.

Στην πορεία των χρόνων διατυπώθηκαν και άλλες θεωρίες για την «ταυτότητα» του Άστρου. Το 1911, ο Γερμανός Alfred Jeremias υποστήριξε πως το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν το λαμπρότερο άστρο του αστερισμού του Λέοντος, ο Βασιλίσκος, ενώ το 1913 ο A. Stenzel υποστήριξε πως «οδηγός» των Μάγων ήταν ο κομήτης του Χάλεϊ.

Μία ακόμη θεωρία, του Έλληνα αστρονόμου Κωνσταντίνου Χασάπη υποστηρίζει πως το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν ο πλανήτης Κρόνος τον οποίο αποκαλεί «ηγετικό πλανήτη της μεγάλης συγκεντρώσεως του 6 π.Χ.», ενώ ο αείμνηστος Κ. Χασάπης ορίζει τη γέννηση του Χριστού στις 6 Δεκεμβρίου του 5 π.Χ. και το προσκύνημα των Μάγων στις 19 του ίδιου μήνα.

Αυτή η ημερομηνία γέννησης του Χριστού φαίνεται αρκετά δύσκολο να είναι και η σωστή, καθώς ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την εποχή που οι βοσκοί «φυλλάσουν φυλακάς νυκτός επί την ποίμνην αυτών». Αυτή η εποχή είναι απίθανο να είναι οι τελευταίες μέρες του Δεκεμβρίου καθώς τότε η Βηθλεέμ είναι βυθισμένη στην παγωνιά και τη βροχή. Πιθανότερη εποχή να συνέβη η γέννηση του Χριστού είναι η άνοιξη, όταν τα νεογέννητα αρνάκια χρειάζονται τη βοήθεια των βοσκών, ερμηνεύοντας κατά γράμμα αυτά που αναφέρει το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο.

Βλέπουμε πως οι θρησκευτικές και επιστημονικές αντιλήψεις και θεωρίες δεν «συμβαδίζουν» σε κάποιο σημείο για την ταυτότητα του Άστρου της Βηθλεέμ.

Θα μπορούσαμε όμως να πούμε ότι δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία το τι συνέβη στον ουρανό εκείνη τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί κάτι πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε επάνω στη Γη μας· η γέννηση του Ιησού.

Μια σπουδαία προσέγγιση του Άστρου των Χριστουγέννων, και το τι μπορεί να σημαίνει για τον καθένα γίνεται από τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και με το οποίο κλείνει η παράσταση του Πλανηταρίου:

«Την άγια νύχτα την Χριστουγεννιάτικη ποιός δεν το ξέρει;
των Μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ' αστέρι.
Κι όποιος το βρη μες στ' άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάση
σε μιαν άλλην Βηθλεέμ ακολουθώντας το μπορεί να φτάση!

madata.gr